สถาบันนโยบายสาธารณะ (สนส. ม.อ.)

โภชนาการ (nutrition) คือ สภาวะทางร่างกายที่เป็นผลมาจากการได้รับอาหาร (food) ที่เหมาะสมและเพียงพอสอดคล้องกับความต้องการของร่างกายในแต่ละวัย ผู้มีภาวะโภชนาการดีย่อมมีภูมิคุ้มกันโรคที่ดี เจ็บป่วยน้อยและแข็งแรงกว่าผู้มีภาวะโภชนาการด้อย เด็กที่มีสุขภาพดีย่อมเรียนรู้ได้ดี และผู้ที่แข็งแรงย่อมมีประสิทธิภาพในการทำงาน สำหรับผู้มีภาวะทุพโภชนาการ จะส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของร่างกาย ความสามารถในการต้านทานโรคลดลง และการเจริญเติบโตของสมองและสติปัญญาช้าลง หลายประเทศประสบกับปัญหาทุพโภชนาการ ทั้งปัญหาการขาดสารอาการและปัญหาภาวะโภชนาการเกิน ถึงแม้ว่าปัญหาทั้งสองอาจจะเกิดขึ้นไม่พร้อมกัน แต่ในระยะยาวบุคคลที่มีการขาดสารอาหารอาจจะกลายเป็นผู้ที่มีปัญหาภาวะน้ำหนักเกินและโรคอ้วนได้ ซึ่งอาจจะมีหลายปัจจัยเป็นตัวกระตุ้นและการจัดการปัญหานี้เป็นไปค่อนข้างยาก ประเทศไทยเป็นกรณีศึกษาที่ดีในการจัดการปัญหาการขาดสารอาหารในกลุ่มเด็ก ซึ่งสามารถลดจำนวนเด็กที่ขาดสารอาหารภายในระยะเวลาอันรวดเร็ว ซึ่งปัจจัยความสำเร็จที่ผ่านมาเกิดจากความร่วมมือของชุมชน อาสาสมัคร และเครือข่ายในทุกระดับ ทั้งภาครัฐและภาคประชาสังคม อย่างไรก็ตามจากการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี ส่งผลกระทบโดยตรงต่อการดำรงชีวิตของคนภายในประเทศ และการเปลี่ยนแปลงทางประชากรที่เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ประกอบกับรูปแบบครอบครัวที่เปลี่ยนไป กลายเป็นครอบครัวเดี่ยวมากขึ้น ที่อยู่อาศัยอยู่ในพื้นที่จำกัดไม่มีการปลูกพืชผักสวนครัวกินเอง นอกจากนั้นการเปลี่ยนแปลงในเชิงวัฒนธรรมของประเทศทั้งเชิงธุรกิจ เป็นธุรกิจออนไลน์มากขึ้น สะดวกรวดเร็วไม่ต้องเคลื่อนไหวร่างกายมากนัก มีวัฒนธรรมการกินที่เน้นการอาหารพร้อมบริโภคและมักมีพลังงานสูง เช่น อาหารขยะ (Junk food) รวมทั้งการมีร้านค้าข้างถนนมากมายที่ขายเครื่องดื่มที่มีรสหวาน เช่น ชา กาแฟ ซึ่งมีส่วนผสมของน้ำตาลและนมข้นหวาน อาจนำสู่ภาวะโรคอ้วน และกระทบต่อคุณภาพชีวิตของคนในภาพรวม การดำเนินงานด้านภาวะโภชนาการให้เหมาะสมกับช่วงวัย จึงมีความสำคัญโดยเฉพาะประเด็นโรคอ้วนซึ่งมีแนวโน้นเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจนในทุกกลุ่มวัย การประเมินผลกระทบทางสุขภาพ (health impact assessment; HIA) จึงมีความสำคัญเพื่อวิเคราะห์ว่านโยบาย แผนงาน โครงการพัฒนาหรือกิจกรรมต่างๆ ของหน่วยงานที่รับผิดชอบ ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงต่อภาวะโภชนาการของกลุ่มวัยต่างๆอย่างไร ซึ่งการประเมินผลกระทบทางสุขภาพทั้งในทางบวกและทางลบ เป็นกระบวนการที่ให้ความสำคัญต่อการสร้างความตระหนักและสร้างการมีส่วนร่วมจากภาคีที่เกี่ยวข้อง เพื่อร่วมกันเสนอแนะแนวทางการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นแล้ว และคาดว่าจะเกิดขึ้นในอนาคต รวมทั้งกำหนดยุทธศาสตร์ มาตรการและแผนปฏิบัติการสร้างเสริมโภชนาการสมวัย ดังนั้น คณะผู้วิจัยจึงได้ดำเนินการวิจัยนี้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลกระทบทางสุขภาพต่อการดำเนินงานโภชนาการสมวัยของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในจังหวัดนครศรีธรรมราช