สถาบันนโยบายสาธารณะ (สนส. ม.อ.)

ชื่อโครงการ	การแปรรูปมะนาวสดเป็นน้ามะนาวพร้อมดื่ม : กรณีศึกษาสวนมะนาวไร่ภูตะวัน บ้านอีหลุ่ง ต้าบลเชียงยืน อ้าเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี
สถาบันอุดมศึกษาหลัก	มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี
หน่วยงานหลัก	คณะวิทยาการจัดการ
หน่วยงานร่วม	สาขาวิชาการจัดการทั่วไป
ชื่อชุมชน	สวนมะนาวไร่ภูตะวัน บ้านอีหลุ่ง ต้าบลเชียงยืน อ้าเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี
ชื่อผู้รับผิดชอบ	อาจารย์วฤธรณ์ ตุลย์ณวัฒน์
ที่อยู่ผู้รับผิดชอบ	64 ถ.ทหาร ต.หมากแข้ง อ.เมือง จ.อุดรธานี 41000
ชื่อผู้ร่วมโครงการ/สาขา	นายอภิวัฒน์ เอ่นหยอง รหัสนักศึกษา นายศรายุธ ขัวอั ว รหัสนักศึกษา นายชนันทร ธรรมศิริ รหัสนักศึกษา นายสุรศักดิ์ นาร่อง รหัสนักศึกษา
การติดต่อ	0894221212
ปี พ.ศ.	2560
ระยะเวลาดำเนินโครงการ	1 สิงหาคม 2560 - 30 พฤศจิกายน 2560
งบประมาณ	0.00 บาท

จังหวัด	อำเภอ	ตำบล	ลักษณะพื้นที่
อุดรธานี	เมืองอุดรธานี	เชียงยืน

ข้อมูลพื้นฐาน

สวนมะนาวไร่ภูตะวัน ตั้งอยู่หมู่ที่3 บ้านอีหลุ่ง ตาบลเชียงยืน อาเภอเมือง จ.อุดรธานี มีผู้ประกอบคือ อาจารย์สาราญ โยจาปา สอนอยู่ที่โรงเรียนชุมชนบ้านเชียงเพ็งอาจารย์สาราญ โยจาปา ได้เริ่มก่อสร้างสวนมะนาวไร่ภูตะวันเมื่อพุทธศักราช 2556 บนเนื้อที่ 8 ไร่ ปลูกพืชแบบผสมผสาน ได้แก่ตระไคร้ขาวพันธุ์เกษตร กล้วยน้าว้าปากช่อง เบี้ยเพกา(ลิ้นฟ้า) ไผ่ตงอินอินโดจีน และมะนาว มีมะนาวพันธ์แป้นวโรชา พันธ์พิจิตร1 พันธ์แป้นราไพ พันธ์ทูลเกล้าไร้เมล็ด พันธ์แป้นเจ้าพระยา และพันธ์แป้นดกพิเศษ มะนาวมีลักษณะเป็นไม้พุ่ม สูง 2-4 เมตรกิ่งอ่อนมีหนามแหลม เปลือกต้นเรียบ สีน้าตาลปนเทา มีใบย่อยใบเดียวลักษณะใบเป็นรูปไข่หรือรูปรียาว กว้าง 3-5 ซม. และยาว 4-8 ซม. ปลายใบแหลมโคนใบมน มีปีกแคบ ๆ ขอบใบหยัก แผ่นใบมีต่อมน้ามันกระจายอยู่ตามผิวใบออกดอกเป็นช่อสั้น 5-7 ดอก หรือออกดอกเดี่ยวตามซอกใบ ดอกมีสีขาว กลีบดอกมี 4-5 กลีบ หลุดร่วงง่าย ผลมีรูปทรงกลม ผิวเรียบเกลี้ยง ผลอ่อนสีเขียวเข้มพอแก่เป็นสีเหลือง มีรสเปรี้ยว เมล็ดกลมรี สีขาว มี 10-15 เมล็ด วิธีการปลูกมะนาวคือปลูกในวงบ่อปูนซีเมนต์ สวนมะนาวไร่ภูตะวัน มีการขายปลีกและขายส่ง ขายส่งตามตลาดเมืองทอง อาเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี และขายตามออนไลน์ ด้วยช่องทางต่างๆ เช่น facebook line และจาหน่ายอยู่หน้าสวน

ข้อมูลศักยภาพ/ทรัพยากร

1.มีวัตถุดิบในสวนมะนาวไร่ภูตะวัน บ้านอีหลุ่ง ตาบลเชียงยืน อาเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการซื้อมะนาว ซึ่งเป็นวัตถุดิบหลักในการทาน้ามะนาวพร้อมดื่ม
2.สวนมะนาวให้ผลผลิตที่มาก และเพียงพอต่อการผลิตน้ามะนาวแปรรูปพร้อมดื่ม
3.มีแหล่งมะนาวพันธุ์ดี (แป้นวิเศษ) ที่ไร่ภูตะวันเพาะชาเอง
4.พื้นที่สวนมะนาวไร่ภูตะวันมีศักยภาพการผลิตมะนาว
5.เจ้าของสวนมะนาวมีความรู้และศักยภาพในการปลูกมะนาว

ข้อมูลประเด็นปัญหา

ข้อมูลความต้องการเชิงพื้นที่

1 ทฤษฎีการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกและภายใน (SWOT Analysis)
2 ทฤษฎีการวิเคราะห์สภาวะการแข่งขันด้วยแรงกดดัน 5 ประการ
(Five Forces Model)
3 ทฤษฎีส่วนประสมทางการตลาด (Marketing mix)
4 ทฤษฎีพฤติกรรมผู้บริโภค (The Theory of Consumer Behavior)
5 ทฤษฎีการวิเคราะห์จุดคุ้มทุน (Break even point)

มะนาว มีชื่อภาษาอังกฤษว่า Lime และมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Citrus AurantifoliaSwingleหรือ Citrus Aurantifolia Swing เป็นพืชที่มีต้นกาเนิดอยู่แถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ประโยชน์ของมะนาวนั้นสามารถนาไปปรุงอาหารได้ โดยถูกใช้เป็นส่วนประกอบเพื่อเพิ่มรสชาติในการปรุงอาหารชนิดต่างๆ ซึ่งมีคุณสมบัติเฉพาะในการให้รสเปรี้ยว และมีกลิ่นหอมพิเศษของมะนาวเป็นตัวเพิ่มรส นอกจากนั้นแล้วยังถูกนามาใช้เป็นเครื่องดื่ม เช่น น้ามะนาวเป็นส่วนผสมของเครื่องดื่มชนิดต่างๆ รวมถึงถูกนามาใช้เป็นส่วนประกอบ เครื่องสาอาง ผงซักฟอก ยาสระผม น้ายาล้างจาน เป็นต้น
ปัจจุบันมะนาว จัดเป็นกลุ่มของพืชที่สาคัญชนิดหนึ่งของประเทศไทย ทาให้การใช้มะนาวเพื่อการบริโภคในประเทศไทยมีปริมาณหลายพันตันต่อปี ถึงแม้ว่ามะนาวสามารถปลูกได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย และให้ผลตลอดปี แต่ผลผลิตของมะนาวก็ขึ้นอยู่กับฤดูกาล และพบว่าประเทศไทยประสบปัญหาการขาดแคลนมะนาวในช่วงหน้าแล้ง ประมาณเดือนกุมภาพันธ์ - เมษายน ซึ่งทาให้มะนาวมีราคาแพงขึ้น 5-10 เท่า และประสบปัญหามะนาวล้นตลาดในช่วงหน้าฝน ประมาณกลางเดือนพฤษภาคม - ประมาณกลางเดือนตุลาคม และทาให้มะนาวมีระดับราคาต่าในช่วงเวลานี้
สวนมะนาวไร่ภูตะวัน ตั้งอยู่หมู่ที่3 บ้านอีหลุ่ง ต.เชียงยืน อ.เมือง จ.อุดรธานี มีผู้ประกอบคือ อาจารย์สาราญ โยจาปา ผู้ประกอบการได้ปลูกพืชแบบผสมผสาน ได้แก่ตระไคร้ขาวพันธุ์เกษตร กล้วยน้าว้าปากช่อง เบี้ยเพกา(ลิ้นฟ้า) ไผ่ตงอินโดจีน และมะนาว มีมะนาวพันธ์แป้นวโรชา พันธ์พิจิตร1 พันธ์แป้นราไพ พันธ์ทูลเกล้าไร้เมล็ด พันธ์แป้นเจ้าพระยา และพันธ์แป้นดกพิเศษ ปัญหาของผู้ประกอบการสวนมะนาวไร่ภูตะวันที่ปลูกมะนาว มะนาวมีผลผลิตมะนาวอย่างต่อเนื่องเป็นจานวนมากและประสบปัญหามะนาวล้นตลาดในช่วงกลางเดือนพฤษภาคม – กลางเดือนตุลาคม ของทุกปี ทาให้ถูกกดราคาจากพ่อค้าคนกลาง มะนาวที่ปลูกไว้ไม่ได้ขาย ขายได้ไม่คุ้มทุน ด้วยเหตุนี้กลุ่มผู้จัดทาและผู้ประกอบการจึงระดมความคิดกัน แล้วจึงได้แนวคิดวิธีการในการแก้ปัญหาคือ การแปรรูปจากมะนาวสดเป็นน้ามะนาวพร้อมดื่ม เพื่อเพิ่มทางเลือกให้กับผู้บริโภค และลดการสูญเสียมะนาวทิ้งโดยเปล่าประโยชน์

	คุณค่าที่เกิดขึ้น	ผลที่เกิดขึ้น
1	เกิดความรู้ หรือ นวัตกรรมชุมชน
2	เกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เอื้อต่อสุขภาพ
3	การสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพ (กายภาพ สังคม และเศรษฐกิจ)
4	การพัฒนานโยบายสาธารณะที่เอื้อต่อสุขภาวะ
5	เกิดกระบวนการชุมชน
6	มิติสุขภาวะปัญญา / สุขภาวะทางจิตวิญญาณ