สถาบันนโยบายสาธารณะ (สนส. ม.อ.)

วัยรุ่นถือเป็นช่วงวัยที่มีพัฒนาการและการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสังคมแวดล้อม (bio-psycho-social-development) การตั้งครรภ์วัยรุ่นและการตั้งครรภ์ไม่พร้อมในวัยผู้ใหญ่ตอนต้นอาจนำไปสู่การทำแท้งที่อันตรายได้ ซึ่งจากการเปรียบเทียบรายจังหวัดในเขตสุขภาพที่ 12 พบว่า จังหวัดปัตตานี มีอัตราการคลอดซ้ำของวัยรุ่นสูงสุด ร้อยละ 19.83 รองลงมา จังหวัดสงขลา ร้อยละ 17.91 จังหวัดยะลา ร้อยละ 17.02 และจังหวัดนราธิวาส ร้อยละ 13.15 โดยปรากฏการณ์ของการตั้งครรภ์วัยรุ่นในจังหวัดชายแดนใต้นั้น เกิดขึ้นได้หลายสาเหตุ เช่น ด้านปัจเจกบุคคล (ตัวเด็กและวัยรุ่น) ค่านิยมหรือความต้องการของพ่อแม่หรือผู้ปกครองที่มีความเชื่อส่วนบุคคล หรือ วัฒนธรรมเฉพาะกลุ่ม (social norms) ที่อ้างการเชื่อมโยงไปยังหลักความเชื่อทางศาสนา รวมทั้ง การถูกล่วงละเมิดทางเพศจากบุคคลภายในและภายนอกครอบครัวที่เป็นคดีความและหลีกเลี่ยงการเป็นคดีความต่าง ๆ เป็นต้น ด้านกลไกการดำเนินงานด้านป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่นในประเทศไทยมีหลายระดับ ตั้งแต่ระดับชาติ ระดับเขต และระดับจังหวัด ที่มีการดำเนินงาน การส่งเสริมการเข้าถึงบริการด้าน อนามัยการเจริญพันธ์ุ การประเมินรับรองมาตรฐานสถานบริการสุขภาพที่เป็นมิตรสำหรับวัยรุ่นและเยาวชน การรับรองตามเกณฑ์อำเภออนามัยการเจริญพันธุ์ งานวางแผนครอบครัวโดยเฉพาะ

จากการดำเนินงานของสถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ต่อประเด็นการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์วัยรุ่นในสามจังหวัดชายแดนใต้โดยอาศัยกลไก พชอ. ภายใต้การสนับสนุนงบประมาณดำเนินงานจาก สสส. ในระยะที่ 1 (ตุลาคม 2562-มีนาคม 2564) จำนวน 4 อำเภอ พบว่า สมรรถนะของ พชอ. ยังต้องการหนุนเสริมการพัฒนาในหลาย ๆ ด้าน ในระยะที่ 2 (ตุลาคม 2564 - พฤษภาคม 2566) พบว่า เกิดผลผลิตด้านองค์ความรู้และการพัฒนาคู่มือที่เกิดจากการมีส่วนร่วมของ พชอ. ทั้ง 19 อำเภอ ผ่านกระบวนการระดมสมอง สนทนากลุ่ม และการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูลหลักคือ นายอำเภอ สาธารณสุขอำเภอ ปลัดอำเภออาวุโส พี่เลี้ยงระดับอำเภอ ผู้รับผิดชอบงานวัยรุ่นระดับอำเภอ และ ภาคีเครือข่ายในระดับตำบล จำนวน 195 คน ที่ได้แสดงความคิดเห็นต่อการดำเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์วัยรุ่น

ดังนั้น ในระยะที่ 3 ของการดำเนินงาน ทางสถาบันนโยบายสาธารณะ จึงได้ออกแบบโครงการร่วมกับผู้ว่าราชการประจำจังหวัดและตัวแทนผู้รับผิดชอบงานระดับจังหวัดอีกครั้งโดยใช้อำเภอเป็นฐาน (District-based design) เพื่อกำหนดยุทธวิธีการดำเนินงานผ่านทุนของพื้นที่เป็นรายอำเภอ ตั้งแต่ทุนทางสังคม (วิถีชีวิตและวัฒนธรรมของพื้นที่) ทุนการดำเนินงาน (งบประมาณและบุคลากรของพื้นที่) ทุนข้อมูลสถานการณ์ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการตั้งครรภ์วัยรุ่น และทุนนโยบายโดยเฉพาะนโยบายสาธารณะต่อการขับเคลื่อนป้องกันและแก้ไขปัญหาตั้งครรภ์วัยรุ่นในจังหวัดชายแดนใต้ โดยมีจุดมุ่งหมายหลัก คือ พชอ. สามารถปฏิบัติการขับเคลื่อนพระราชบัญญัติการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พ.ศ. 2559 และการนํายุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2560-2570 อย่างเป็นรูปธรรมโดยสามารถวัดได้และประเมินผลลัพธ์ การดำเนินงานได้