สถาบันนโยบายสาธารณะ (สนส. ม.อ.)

ถ่ายทำสารคดี....สัมภาษณ์ผู้อำนวยการการยางแห่งประเทศไทยสาขาเบตงนายสะอุเซ็ง สาแม ประเด็นการให้การสนับสนุนเกษตรกรในพื้นที่และเกษตรกรต้นแบบ ถ่ายทำสารคดี ...สัมภาษณ์เกษตรกรต้นแบบคุณทศพล รุ่งเรืองใบหยก ถ่ายทำสารคดี... สัมภาษณ์ร้านต้าเหยินซึ่งใช้วัตถุดิบบางส่วนจากเกษตรกรต้นแบบและเกษตรกรในพื้นที่

ถ่ายทำสารคดี... การยางแห่งประเทศไทยสาขาเบตง ผู้อำนวยการการยางแห่งประเทศไทยสาขาเบตง นายสะอุเซ็ง สาแมง

ถ่ายทำสารคดี... ร้านต้าเหยิน (กิตติ) เป็นร้านอาหารจีนเก่าแก่ของเบตง สืบทอดรสชาติอาหารจากรุ่นสู่รุ่น โดยยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของตนเอง ไม่ว่าใครที่มาเยือนเมืองเบตงจะต้องเข้ามาลิ้มชิมรสอาหารจีนขึ้นชื่อของเบตงที่ร้านนี้ อาทิเช่น ไก่สับเบตง เคาหยก ปลาจีนนึ่งบ๊วย แกงจืดลูกชิ้นแคะ และอื่น ๆ อีกมากมาย ซึ่งร้านสาขาดั้งเดิมตั้งอยู่ที่ 253 ถ.สุขยางค์ ตำบลเบตง อำเภอเบตง จังหวัดยะลา ย่านการค้า บริเวณใกล้กับหอนาฬิกาเบตง ร้านต้าเหยินใช้วัดวัตถุดิบส่วนใหญ่จากเกษตรกรในพื้นที่ไม่ว่าจะเป็นไก่เบตงไก่ 9 ชั่งปลาทับทิม ถั่วงู หรือแม้กระทั่งน้ำผลไม้เสาวรสใบบัวบกน้ำลูกเดือยน้ำตะไคร้ก็ล้วนใช้ผลผลิตจากเกษตรกรในพื้นที่เพื่อการส่งเสริมเกษตรกรให้มีรายได้เพิ่มมากขึ้น โดยไก่เบตง ปลาส่วนหนึ่งจะนำมาจากสวนของคุณทศพลที่เป็นเกษตรกรต้นแบบ เพราะเชื่อเชื่อถือได้ว่าปลอดสารแน่นอนการนำอาหารมาผลิตให้กับผู้บริโภคทางร้านต้าเหยินมองถึงเรื่องความปลอดภัยเป็นสิ่งสำคัญเพราะฉะนั้นเกษตรกรที่ร้านต้าเหยินเลือกนำวัตถุดิบมาใช้นั้นก็จะต้องเป็นเกษตรกรที่ไม่ใช้สารเคมีในผลผลิต

การเกษตรผสมผสาน: ทางรอดของเกษตรกรสวนยาง ความท้าทายของการทำสวนยางเชิงเดี่ยว การทำสวนยางเชิงเดี่ยวในปัจจุบันเผชิญกับความท้าทายหลายประการ หลักๆ คือการเกิดโรคใบยางร่วงและราคายางที่ตกต่ำ ทำให้ไม่สามารถทำการเกษตรเฉพาะยางได้ จึงมีการนำแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาปรับใช้ โดยการทำเกษตรผสมผสาน เช่น การเลี้ยงไก่ไข่และไก่เนื้อร่วมกับการปลูกยาง เพื่อสร้างรายได้ที่หลากหลายและลดความเสี่ยงจากการพึ่งพาเพียงอย่างเดียว นอกจากนี้ยังมีการอธิบายถึงการเลี้ยงไก่ที่มีความแตกต่างกันในขนาดและรสชาติ และเน้นความสำคัญของการทำเกษตรผสมผสานที่ถูกต้อง ซึ่งชาวบ้านบางคนอาจเข้าใจผิดเกี่ยวกับแนวทางนี้ โดยคิดว่าต้องปลูกพืชแล้วรอผลเท่านั้น ในขณะที่จริง ๆ แล้วต้องมีการจัดการที่เหมาะสมเพื่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีซึ่งทำให้เกษตรกรต้องพิจารณาแนวทางการทำเกษตรแบบผสมผสาน เพื่อสร้างความหลากหลายในการผลิตและลดความเสี่ยงจากการพึ่งพาผลผลิตเพียงอย่างเดียว

การนำเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ เกษตรกรสวนยางควรนำแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดำริของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาประยุกต์ใช้ โดยการทำเกษตรผสมผสาน ซึ่งเป็นการทำการเกษตรหลากหลายรูปแบบร่วมกันในพื้นที่เดียว เช่น การเลี้ยงไก่ไข่ ไก่เนื้อ และเลี้ยงปลาน้ำจืด เป็นต้น หลักการสำคัญของการเกษตรผสมผสาน การหมุนเวียนพืช: ปลูกพืชชนิดต่างๆ สลับกันไปในแต่ละปี เพื่อรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดินและลดการระบาดของโรคและแมลง การปลูกพืชคลุมดิน: ปลูกพืชคลุมดินเพื่อป้องกันการกัดเซาะดิน รักษาความชื้น และเพิ่มอินทรีย์วัตถุในดิน การใช้ปุ๋ยหมักและปุ๋ยคอก: นำมูลสัตว์และเศษพืชมาหมักเพื่อใช้เป็นปุ๋ย ทำให้ดินอุดมสมบูรณ์และลดการใช้ปุ๋ยเคมี การจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ: สร้างระบบชลประทานที่เหมาะสมและเก็บกักน้ำฝน การเลี้ยงสัตว์: เลี้ยงสัตว์ที่สามารถใช้ประโยชน์จากเศษพืชและมูลสัตว์ได้ เช่น ไก่ ปลา กบ เป็ด หมู การควบคุมศัตรูพืชและโรคพืช: ใช้ศัตรูธรรมชาติในการควบคุมศัตรูพืชและโรคพืช ลดการใช้สารเคมี ดังนั้น การทำเกษตรผสมผสานไม่ใช่เพียงแค่ปลูกพืชแล้วทิ้งไว้เพื่อรอผลผลิต แต่ต้องมีการวางแผนและประมาณตนเองว่าสามารถทำเกษตรในรูปแบบใดได้ดีที่สุด ซึ่งการปลูกพืชเพียงอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอ จึงต้องมีการเลี้ยงสัตว์และทำประมงด้วย โดยยึดหลักเศรษฐกิจและช่องทางการตลาดเป็นหลัก การเลี้ยงไก่ไข่ ไก่เนื้อ และไก่เก้าชั่ง การเลี้ยงไก่ไข่เพื่อเก็บไข่ขาย ไก่เนื้อสำหรับการบริโภค และไก่เก้าชั่งจะมีขนาดใหญ่กว่าไก่เบตงเล็กน้อย รสชาติคล้ายคลึงกัน สามารถใช้ในการบริโภคหรือขายให้กับร้านอาหารได้ นอกจากนี้การเลี้ยงไก่แบบไม่ขังกรงเป็นแนวทางที่ช่วยให้ไก่มีความเป็นธรรมชาติและสุขภาพดี โดยสามารถปล่อยให้ไก่เดินหากินตามธรรมชาติ ซึ่งจะช่วยให้ไก่ได้ออกกำลังกายและลดความเครียด และยังสามารถใช้พืชต่างๆ ในสวนเป็นอาหารเสริมให้กับไก่ เช่น ใบมันและใบกล้วย ซึ่งช่วยลดต้นทุนในการให้อาหารได้อีกด้วย การเลี้ยงปลาจีน อาหารปลาจีนสามารถใช้พืชต่างๆ เป็นส่วนประกอบในการเลี้ยงปลาได้ เช่น ใบมันและใบกล้วย ซึ่งช่วยลดต้นทุนในการให้อาหารปลา นอกจากนี้ยังมีการใช้พืชอื่นๆ เช่น หญ้าเนเปียร์และใบสําปะหลังในการเลี้ยงปลา โดยเน้นการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด การเลี้ยงปลานิลสายน้ำไหล เป็นปลาที่สามารถเลี้ยงได้ในระบบที่ไม่ต้องใช้อาหารเสริมมากนัก โดยสามารถใช้ใบมันและพืชอื่นๆ เป็นอาหาร ซึ่งช่วยลดต้นทุนในการเลี้ยงได้ นอกจากนี้ การเลี้ยงปลานิลในลักษณะนี้อาจทำให้ปลาโตช้ากว่าเล็กน้อย แต่ก็เป็นวิธีที่ช่วยให้เกษตรกรสามารถลดค่าใช้จ่ายได้อย่างมีประสิทธิภาพ การเชื่อมโยง คือ หัวใจหลักของการขับเคลื่อน
Supply Chain ซัพพลายเชนในภาคเกษตรและการขยายเครือข่ายในชุมชุนมีความสำคัญในการเชื่อมโยงผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งหมดในพื้นที่เข้าด้วยกัน โดยเฉพาะการส่งเสริมจากหน่วยงานภาครัฐ สถาบันการศึกษา ภาคเอกชนและองค์กรต่างๆ มีความสำคัญในการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งหมดในพื้นที่ ซึ่งจะช่วยให้เกษตรกรสามารถขายผลผลิตที่ดี สด และสะอาดให้แก่ผู้บริโภค ซึ่งจะนำไปสู่การสร้างความมั่นคงในภาคเกษตรในระยะยาว การลดต้นทุน การลดต้นทุนในการเกษตรสามารถทำได้โดยการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในพื้นที่อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การใช้พืชท้องถิ่นเป็นอาหารไก่ อาหารปลา การเลี้ยงสัตว์ในระบบที่ไม่ต้องใช้อาหารเสริมมากนักสามารถช่วยให้เกษตรกรสามารถลดต้นทุนได้อีกด้วย ลดสิ่งที่ไม่จำเป็นและลดการ สูญเปล่า เช่น ถ้าดินมีปุ๋ยอยู่ก็ไม่ต้องใส่ปุ๋ยมาก หรือไม่จำเป็นต้องใช้สารเคมี หรืออาหารเสริมพืชราคาแพงเพื่อเร่งผลผลิตในระยะสั้น ซึ่งรายได้ในวันหนึ่งอาจจะไม่มาก แต่การไม่มีรายจ่ายของต้นทุนในการเกษตรนั้นสำคัญกว่า ดังนั้นการลดต้นทุนในชีวิตประจำวันสำคัญกว่าการมองหากำไรเพียงอย่างเดียว เพราะการลดรายจ่ายทำให้เกิดกำไรที่แท้จริง แม้ว่ารายได้จะไม่สูงมาก แต่หากสามารถลดต้นทุนได้ ก็ถือว่าเป็นการทำกำไรที่ยั่งยืน ช่องทางการกระจายผลผลิตของเกษตรกร จากฟาร์มสู่โต๊ะอาหาร การเชื่อมโยงระหว่างเกษตรกรและผู้บริโภค และการจำหน่ายให้กับร้านอาหารโดยตรง เป็นช่องทางสำคัญในการสร้างระบบอาหารที่ยั่งยืนและมีประสิทธิภาพ เพราะการจำหน่ายผลผลิตโดยตรงจากเกษตรกรสู่ร้านอาหาร ไม่เพียงแต่ช่วยให้เกษตรกรได้รับผลตอบแทนที่สูงขึ้น แต่ยังช่วยให้ร้านอาหารได้วัตถุดิบสดใหม่และมีคุณภาพสูง

ประโยชน์ของเกษตรผสมผสาน การพึ่งพาตนเอง: เกษตรกรสามารถมีรายได้หมุนเวียนจากการขายผักสวนครัว การจับปลา และการขายไข่ไก่ ซึ่งช่วยให้มีเงินทุนหมุนเวียนในการใช้จ่ายในชีวิตประจำวัน นอกจากนี้ การใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในสวน เช่น พืชต่างๆ เป็นอาหารเสริมสำหรับปลาและไก่ ยังช่วยลดต้นทุนในการผลิตได้อีกด้วย ความยั่งยืน ลดการพึ่งพาปุ๋ยเคมี: การหมุนเวียนพืชและการใช้ปุ๋ยหมักจากมูลสัตว์ ช่วยลดต้นทุนและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม อนุรักษ์ดินและน้ำ: การปลูกพืชคลุมดินและการจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยป้องกันการกัดเซาะและรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดิน เพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ: การปลูกพืชหลายชนิดและการเลี้ยงสัตว์หลากหลายสายพันธุ์ ช่วยสร้างระบบนิเวศที่สมดุลและมีความยืดหยุ่นต่อการเปลี่ยนแปลง การลดต้นทุน: ใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในการลดต้นทุน เช่น การใช้พืชในพื้นที่เป็นอาหารสัตว์ คุณภาพอาหาร: เน้นการเลี้ยงสัตว์และปลาด้วยอาหารธรรมชาติ ถึงแม้จะโตช้าแต่ให้คุณค่าทางอาหารสูง

โครงการฝึกอบรมและการขยายเครือข่ายชุมชนของ กยท.
1. การแปรรูปน้ำยาง มีความสำคัญในการเพิ่มมูลค่าให้กับผลิตภัณฑ์จากยางพารา โดยสามารถทำได้หลายวิธี เช่น การผลิตยางแผ่น การผลิตยางแท่ง หรือการผลิตผลิตภัณฑ์อื่นๆ ที่ใช้ยางเป็นส่วนประกอบ การแปรรูปนี้ไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกร แต่ยังช่วยลดความเสี่ยงจากการพึ่งพาราคายางที่ผันผวนในตลาดได้อีกด้วย
2. การฝึกอบรมให้ความรู้แก่เกษตรกร การให้ความรู้เกี่ยวกับการแปรรูปและการจัดการทรัพยากรในชุมชนมีความสำคัญ เพื่อขยายเครือข่ายและสร้างความมั่นคงทางอาหารและรายได้ให้แก่ชุมชน

สรุป : การเกษตรผสมผสานคืออนาคตของการผลิตอาหารที่ยั่งยืน การเกษตรผสมผสานเป็นวิธีการทำเกษตรที่รวมเอาหลายองค์ประกอบเข้าด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นการปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ และการจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อสร้างระบบนิเวศที่สมดุลและยั่งยืน การเกษตรผสมผสานไม่เพียงแต่ช่วยให้เกษตรกรอยู่รอด แต่ยังสามารถพัฒนาต่อไปได้ตราบใดที่ยังมีความรักและความหลงใหลในการทำเกษตรแบบนี้อยู่