แบบรายงานการดำเนินงานฉบับสมบูรณ์

รายงานฉบับสมบูรณ์

สถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (สนส. ม.อ.)


“ พืชร่วมยาง นราธิวาส ”

จังหวัดนราธิวาส

หัวหน้าโครงการ
นายอานัติ หวังกุหลำ

ชื่อโครงการ พืชร่วมยาง นราธิวาส

ที่อยู่ จังหวัดนราธิวาส จังหวัด นราธิวาส

รหัสโครงการ - เลขที่ข้อตกลง

ระยะเวลาดำเนินงาน ตั้งแต่ 1 กรกฎาคม 2563 ถึง 31 ตุลาคม 2564


กิตติกรรมประกาศ

"พืชร่วมยาง นราธิวาส จังหวัดนราธิวาส" สำเร็จได้ด้วยดี ด้วยความร่วมมือจาก สมาชิกในชุมชน จังหวัดนราธิวาส

คณะทำงานโครงการฯ ขอขอบคุณ สถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (สนส. ม.อ.) ที่ให้การสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินโครงการฯ รวมทั้ง ภาคีเครือข่ายที่สำคัญระดับพื้นที่ ที่ให้การสนับสนุน ช่วยเหลือ ชี้แนะ สุดท้ายขอขอบคุณผู้เกี่ยวข้องที่มิได้ระบุชื่อไว้ในที่นี้ ซึ่งมีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนการดำเนินงานให้มีความยั่งยืนในพื้นที่ต่อไป

คณะทำงานโครงการ
พืชร่วมยาง นราธิวาส



บทคัดย่อ

โครงการ " พืชร่วมยาง นราธิวาส " ดำเนินการในพื้นที่ จังหวัดนราธิวาส รหัสโครงการ - ระยะเวลาการดำเนินงาน 1 กรกฎาคม 2563 - 31 ตุลาคม 2564 ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจำนวน 200,000.00 บาท จาก สถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (สนส. ม.อ.) เพื่อใช้ในการดำเนินกิจกรรมโครงการ โดยมีกลุ่มเป้าหมายเป็นสมาชิกในชุมชนจำนวน 0 คน หลังจากสิ้นสุดระยะเวลาโครงการ ผลที่เกิดขึ้นจากการดำเนินงานปรากฏดังนี้

โครงการนี้ยังไม่มีการเขียนหรือแก้ไขบทคัดย่อ

หมายเหตุ : รายละเอียดของบทสรุปคัดย่อการดำเนินงาน ให้ผู้รับผิดชอบโครงการเป็นผู้เขียนสรุปภาพรวมของโครงการใน "ผลลัพธ์โครงการ"


สารบัญ

กิตติกรรมประกาศ»
บทคัดย่อ»
   ความเป็นมา/หลักการเหตุผล»
   วัตถุประสงค์โครงการ»
   กิจกรรม/การดำเนินงาน»
   กลุ่มเป้าหมาย»
   ผลลัพธ์ที่ได้»
   การประเมินผล»
   ปัญหาและอุปสรรค»
   ข้อเสนอแนะ»
   เอกสารประกอบอื่นๆ»

ความเป็นมา/หลักการเหตุผล

การดำเนินงานประเด็นความมั่นคงอาหาร:ระบบเกษตรและอาหารเพื่อสุขภาพภาคใต้ ของคณะทำงานศึกษาและพัฒนาข้อเสนอพัฒนาระบบเกษตร
และอาหารเพื่อสุขภาพภาคใต้ และคณะทำงานยุทธศาสตร์ กขป.ภาคใต้ จากเวทีสร้างสุขภาคใต้ ปี 2562 ภายใต้หลักคิดสำคัญ 3 ประการ ได้แก่ อธิปไตยทางอาหาร สร้างหลักประกันในชีวิต จัดความสัมพันธ์ใหม่ โดยมีเป้าหมายร่วมกัน คือ ความมั่นคงทางอาหารและชีวิตพลเมืองฅนใต้ มีประเด็นยุทธศาสตร์ที่สำคัญ 6 ประเด็นยุทธศาสตร์ ได้แก่ เพื่อนำเข้า การพัฒนาระบบเกษตรและอาหารเพื่อสุขภาพภาคใต้ ตั้งอยู่ภายใต้หลักคิดสำคัญ 3 ประการ ได้แก่ อธิปไตยทางอาหาร ด้วยการส่งเสริมสิทธิชุมชนในการจัดการทรัพยากรให้เกิดความสมดุลยั่งยืน มีระบบจัดการผลผลิตที่เกื้อกูลและเหมาะสมกับบริบทพื้นที่ เพื่อให้มีปริมาณอาหารที่เพียงพอ มีคุณภาพอาหารปลอดภัย สร้างหลักประกันในชีวิต ด้วยการเสริมสร้างความมั่นคงทางเศรษฐกิจ มีหลักประกันทางรายได้และสวัสดิการ สวัสดิภาพ มีความมั่นคงทางสุขภาพแก่พลเมืองฅนใต้ จัดความสัมพันธ์ใหม่ ปรับกระบวนทัศน์ใหม่ในการจัดหรือสร้างความสัมพันธ์ระหว่างคนกับคน ระหว่างชุมชนท้องถิ่นกับหน่วยงานองค์กรภาครัฐและเอกชน ระหว่างกลุ่มองค์กรเครือข่ายด้วยกัน มีความเคารพศักดิ์ครีความเป็นมนุษย์ต่อกันด้วยหลักปฏิบัติ “คิดเอื้อ คิดเผื่อ เพื่อนช่วยเพื่อน พี่ดูแลน้อง ” และแบ่งปันผลประโยชน์ที่เหมาะสม เท่าเทียม เป็นธรรม ด้วยความพึงพอใจร่วมกันของหุ้นส่วนผลประโยชน์ตน ประโยชน์สาธารณะ
จากฐานหลักคิดข้างต้นเพื่อให้เกิดหรือบรรลุเป้าหมายร่วมกัน คือ ความมั่นคงทางอาหารและชีวิตพลเมืองฅนใต้ จำเป็นต้องมีประเด็นยุทธศาสตร์ที่สำคัญ 7 แนวทาง/ประเด็นสำคัญ ได้แก่ 1) การพัฒนาระบบและกลไกขับเคลื่อนระบบเกษตรและอาหารเพื่อสุขภาพภาคใต้ ทำหน้าที่ในการติดตาม ผลักดันแผนยุทธศาสตร์และข้อเสนอเชิงนโยบายสู่การปฏิบัติตามศักยภาพและโอกาสที่เอื้ออำนวย ด้วยยุทธวิธีสำคัญ เช่น การสร้างความรอบรู้ด้านอาหารศึกษาและบริโภคศึกษาแก่ประชาชนพลเมือง ติดตามทบทวนแผนยุทธศาสตร์พัฒนาระบบเกษตรและอาหารเพื่อสุขภาพภาคใต้ให้เหมาะสมกับภาวการณ์การเปลี่ยนแปลงของสังคม รวมทั้งการส่งเสริมสนับสนุนให้เกิดแผนยุทธศาสตร์ระบบอาหาร และประยุกต์ใช้กระบวนการธรรมนูญสุขภาพระดับพื้นที่ ประกาศเขตเกษตรสุขภาพ (พื้นที่คุ้มครองทางเกษตรกรรมสุขภาพ) ในระดับพื้นที่ชุมชนท้องถิ่นต่าง ๆ และการสร้างความเข้มแข็งแก่สถาบันเกษตรกรให้เป็นเสาหลักของชุมชนท้องถิ่น พร้อมการเชื่อมโยงประสานเครือข่ายในระดับท้องถิ่น จังหวัดหรือภูมิภาคให้เป็นพลังสร้างการเปลี่ยนแปลงทางนโยบาย 2) การพัฒนาระบบเกษตรสุขภาพที่สอดคล้องกับศักยภาพพื้นที่ ในรูปแบบต่าง ๆ เช่น เกษตรยั่งยืน วนเกษตร เกษตรธรรมชาติ (mao) ธนาคารต้นไม้ เกษตรอินทรีย์ เกษตรปลอดภัย เกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎีใหม่ และ การเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำประมงชายฝั่ง) โดยส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมในการผลิตแก่เกษตรกรและผู้ประกอบการ การพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานและเพิ่มมูลผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร การพัฒนาคุณภาพชีวิตแรงงานโดยหลักอาชีวอนามัย การส่งเสริมการผลิตเกษตรปลอดสารอาหารปลอดภัย การเฝ้าระวังสารเคมีเกษตรและอาหารปลอดภัย การส่งเสริมสนับสนุนและขยายผลให้ต้นไม้เป็นทรัพย์และหลักประกันในชีวิตเพื่อรองรับสังคมสูงวัย เป็นต้น 3) เสริมสร้างสุขภาวะชาวสวนยางและปาล์มน้ำมัน โดยการส่งเสริมวิจัยและพัฒนา เพิ่มมูลค่าในกระบวนการผลิต ผลิตภัณฑ์จากปาล์มน้ำมันและยางพารา ให้แก่กลุ่มเกษตรกร สถาบันเกษตรกร และผู้ประกอบการ การส่งเสริมและสนับสนุนสวนยางยั่งยืน ส่งเสริมการปรับวิถีการผลิตปาล์มน้ำมันแบบผสมผสานและเพิ่มประสิทธิการจัดการแปลง การส่งเสริมและขยายผลสวนเกษตรธาตุสี่หรือสวนสมรม สร้างมาตรการส่งเสริมการออมและสวัสดิการเพื่อเป็นหลักประกันในชีวิตแก่ชาวสวนยางพาราและปาล์มน้ำมัน เป็นต้น 4) การอนุรักษ์และใช้ประโยชน์พันธุกรรมและพืชอัตลักษณ์ถิ่น โดยการอนุรักษ์ ฟื้นฟู พัฒนาพันธุ์พืชและสัตว์ ให้คงอยู่เป็นฐานทรัพยากรกับชุมชนท้องถิ่น การส่งเสริมธนาคารเมล็ดพันธุ์และพันธุกรรมถิ่น การวิจัยและพัฒนาสมุนไพรเพื่อสุขภาพและการแพทย์ประจำถิ่น เช่น กัญชาเพื่อการแพทย์ กระท่อมชูกำลัง ขมิ้นถิ่นใต้ ฯ การพัฒนาต่อยอดพืชอัตลักษณ์ถิ่นให้เกิดมูลค่าและคุณค่าเพิ่มขึ้น เช่น กล้วยเล็บมือนางชุมพร ข้าวสังข์หยดพัทลุง ข้าวเหลืองปะทิว ส้มโอทับทิมสยาม เป็นต้น 5) การอนุรักษ์ ฟื้นฟู พัฒนาระบบนิเวศสิ่งแวดล้อมที่สมดุลยั่งยืน โดยการขยายผลการสร้างฝายมีชีวิตและการจัดการน้ำแบบมีส่วนร่วม การอนุรักษ์ ฟื้นฟู พัฒนาทรัพยากรดิน น้ำ ป่า และสภาพแวดล้อม การพัฒนากลไกเฝ้าระวังการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมและภูมิอากาศแบบมีส่วนร่วม การประเมินผลกระทบเชิงยุทธศาสตร์ และการประเมินผลกระทบต่อสุขภาพ (HIA) เป็นต้น 6) สุขภาวะชาวประมง โดยมีแนวทางสำคัญ เช่น มาตรการคุ้มครองพื้นที่สัวต์น้ำและประมงชายฝั่ง ธนาคารอาหารสัตว์น้ำ วิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์สินค้าประมง ฯ 7)เพิ่มประสิทธิการบริหารจัดการตลาดให้เกิดการลดช่องว่างระหว่างผู้ผลิตกับผู้บริโภค โดย เสริมสร้างการเชื่อมโยงการจัดการของกลุ่มผู้ผลิตเกษตรสุขภาพกับผู้ประกอบการท่องเที่ยวหรือกลุ่มท่องเที่ยวชุมชน การสร้างและพัฒนาผู้ประกอบการภาคเกษตร (เกษตรกรมืออาชีพ เกษตรกรรุ่นใหม่ ครัวเรือนพอเพียง ผู้ประกอบการครัวเรือน ) สร้างและพัฒนาโอกาสบริหารจัดการตลาดชุมชนท้องถิ่น ตลาดทั่วไป ตลาดออนไลน์แก่ผู้ประกอบการ การยกระดับการตลาดด้วยเชื่อมโยงจับคู่ธุรกิจ (Business Matching) การค้าการลงทุนหรือการร่วมทุน ระหว่างผู้ประกอบการกับหุ้นส่วนทางธุรกิจ จังหวัดนราธิวาส

สถานการณ์

วัตถุประสงค์โครงการ

  1. เพื่อสร้างความร่วมมือกับภาคีที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ ภาคประชาชน ภาคเอกชน ในการขยายผลเกษตรผสมผสานหรือวนเกษตรในพื้นที่

กิจกรรม/การดำเนินงาน

  1. ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายและภาคีที่เกี่ยวข้อง เพื่อจัดทำแผนปฏิบัติการขยายผลโมเดล
  2. ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายและภาคีที่เกี่ยวข้อง เพื่อจัดทำแผนปฏิบัติการขยายผลโมเดล ครั้งที่ 2
  3. พัฒนาศักยภาพเกษตรกรสวนยาง 10 รายร่วมกับ กยท.
  4. ติดตามสนับสนุนการดำเนินงานโดยทีมวิชาการเชื่อมโยงเครือข่าย กับเกษตรต้นแบบ และหรือ สถาบันเกษตรที่สังกัด
  5. ประชุมคณะทำงานเพื่อติดตามความก้าวหน้าและวางแผนการติดตามสนับสนุนการดำเนินงานเกษตรกรชาวสวนยาง
  6. เครือข่ายร่วมกับ กยท. จัดทำพัฒนาข้อเสนอ แนวทางการทำเกษตรกรรมยั่งยืนในสวนยาง และสร้างความร่วมมือขับเคลื่อนและผลักดันทางนโยบาย
  7. จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อทบทวนวิเคราะห์ รูปแบบ/วิธีการปรับใช้การทำเกษตรกรรมยั่งยืนในสวนยาง ที่เหมาะสมและสรุปร่างข้อเสนอ

กลุ่มเป้าหมาย

กลุ่มเป้าหมายจำนวนที่วางไว้

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

  1. เกิดเครือข่ายความร่วมมือในการขยายผลการทำสวนยางยั่งยืนในพื้นที่จังหวัดชุมพร
  2. เกษตรชาวสวนยางรายย่อยเป้าหมาย ทำเกษตรผสานผสาน/วนเกษตร (พืชร่วมยาง)เพิ่มขึ้นร้อยละ90
  3. ครัวเรือนเกษตรกรเป้าหมายที่ทำพืชร่วมยางมีผลผลิตอาหารปลอดภัยเพื่อการบริโภคในครัวเรือนร้อยละ90
  4. เกิดชุดความรู้การทำเกษตรผสมผสาน/วนเกษตรและข้อเสนอเชิงนโยบายการทำสวนยางยั่งยืน

ส่วนที่ 1 ผลการดำเนินงาน

วัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้
ผลลัพธ์และตัวชี้วัดผลลัพธ์**
กิจกรรมของโครงการ
ผลผลิต*
ผลผลิตที่ตั้งไว้ผลผลิตที่เกิดขึ้นจริง

1. ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายและภาคีที่เกี่ยวข้อง เพื่อจัดทำแผนปฏิบัติการขยายผลโมเดล

วันที่ 6 สิงหาคม 2563

กิจกรรมที่ทำ

ผู้เข้าร่วม ทั้งหมด 25 คน ประกอบด้วย ผู้เข้าร่วมจากภาครัฐ ประชาสังคม แกนนำชุมชน ทีมวิทยากร และทีมประสานงาน กระบวนการ มีดังนี้

  • เริ่มด้วยการแนะนำผู้เข้าร่วมประชุม นายแพทย์มูหามะ ผอ.โรงพยาบาลรือเสาะ และทีมงานอีก 4 คน ช่วยงาน สนส.มอ. ทำเรื่องเกษตรเรื่องอาหาร เป็นผู้ประสานงานสมัชชาสุขภาพจังหวัดนราธิวาสและเป็นตัวแทนระดับจังหวัด สนช. นายมะยูนัน เลขานุการสมัชชาสุขภาพ จ.นราธิวาส นายอานัติ หวังกุหลำ ดูแลโหนดจังหวัดนราธิวาส นางสาวคนึงนิจ ทำงานกับเครือข่ายชุมชนศรัทธากัมปงตักวาสามจังหวัด อ.วุฒิชัย นักวิชาการจาก มนร. นายซุไฮมี จากเกษตรและสหกรณ์จังหวัด นายธนพล ผู้อำนวยการการยางแห่งประเทศไทยสาขาเมืองนราธิวาส นายทวีวัตร ประชาสังคมชุมพร นายมูนิต จากโรงเรียนชาวนา
  • คุณทวีวัตร ได้นำเสนอความเป็นมา เป้าหมาย กระบวนการของโครงการศูนย์วิชาการพัฒนานโยบายสาธารณะด้านการสร้างเสริมสุขภาพ ทั้ง 3 ยุทธศาสตร์ 1) ความมั่นคงทางอาหาร > ขยายผลmodel พืชร่วมยาง จากโครงการอาหารสงขลา 2) อาหารปลอดภัย >ยุทธศาสตร์อาหารปลอดภัย 3) ตำบลบูรณาการระบบอาหาร > กลไกกองทุนตำบลทำแผน งาน โครงการ ระบบอาหารโดยใช้ กองทุนตำบล
  • แลกเปลี่ยนและปรึกษาหารืองานในประเด็นพืชร่วมยาง โดยมีข้อสรุปในการเลือกพื้นที่และเกษตรกร ดังนี้ 1) พื้นที่ดำเนินงานมากกว่า 3 ไร่ ต้นยางอายุ 3 ปีขึ้นไป 2) เป็นเกษตรกรที่ได้รับทุนจาก กยท. 3) บริบทมีความหลากหลาย โดยมอบหมายเกษตรและสหกรณ์เลือกพื้นที่ 5 แห่ง และ กยท. เลือกพื้นที่ 5 แห่ง และมีการทำความเข้าใจเรื่องการพัฒนาศักยภาพเกษตรในด้านวิชาการจากโครงการ
  • แผนการดำเนินงาน เกษตรและสหกรณ์ และ กยท. จะคัดเลือกเกษตรกรและส่งให้ทีมประสานงานภายในเดือนสิงหาคม 2563

ผลผลิต/ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น

  • ผู้เข้าร่วมได้รับทราบและเข้าใจความเป็นมา เป้าหมาย กระบวนการของโครงการศูนย์วิชาการพัฒนานโยบายสาธารณะด้านการสร้างเสริมสุขภาพ ทั้ง 3 ยุทธศาสตร์
  • ได้คณะทำงานประเด็นพืชร่วมยางจากการยางแห่งประเทศไทยจังหวัดนราธิวาส เกษตรและสหกรณ์ และนักวิชาการ มนร.
  • ได้แผนการคัดเลือกเกษตรกร 10 ราย

 

30 0

2. ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายและภาคีที่เกี่ยวข้อง เพื่อจัดทำแผนปฏิบัติการขยายผลโมเดล ครั้งที่ 2

วันที่ 2 ตุลาคม 2563

กิจกรรมที่ทำ

ผู้เข้าร่วมประชุม จำนวน 8 คน ประกอบด้วย ทีมผู้ประสาน 2 คน กยท. 1 คน นักวิชาการ มนร. 1 คน ทีมโรงพยาบาลรือเสาะ 4 คน

  • อานัติ ทีมประสานได้ชี้แจงกำหนดการเวทีเวทีเครือข่ายเกษตรและอาหารเพื่อสุขภาพภาคใต้ และประชุมเชิงปฏิบัติการแผนงานสร้างความมั่นคงทางอาหารระดับพื้นที่ระหว่างวันที่ 3 – 4 ตุลาคม 2563 ให้ผู้เข้าร่วมประชุมรับทราบ และชี้แแจงวัตถุประสงค์เพื่อร่างแผนการดำเนินงานด้านพืชร่วมยางและตำบลบูรณาการจังหวัดนราธิวาส
  • ประเด็นปรึกษาหารือ ด้านพืชร่วมยางปัจจุบัน ทาง กยท.ได้คัดเลือกเกษตรกรมาแล้ว จำนวน 10 ราย และได้มีการหารือและมีข้อเสนอ 2 เรื่อง 1) เพิ่มรายชื่อคณะทำงาน 2) วางแผนการดำเนินงานและร่วมกำหนดวัน ส่วนประเด็นตำบลบูรณาการเนื่องจากพี่เลี้ยงกองทุนไม่ได้เข้ามาร่วม เลยวางแผนไปปรึกษากันในวันที่ 4 ตุลาคม 2563

ผลผลิต/ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น

  • กลไกขับเคลื่อนงานประเด็นพืชร่วมยาง มีดังนี้ นายธนพล  ดุลยกุล ผอ.กยท.สาขาเมือง นส.ศุภลักษณ์  มณีแสง กยท. นายซูฮัยมี  เจะแต เกษตรและสหกรณ์ นายแวฮามะ บากา สภาเกษตรกร
    ผศ.ดร.วุฒิชัย  นักวิชาการ มนร. ศุภวรรณ เกษตรจังหวัด และมีนายอานัติ หวังกุหลำ เป็นผู้ประสานงาน นพ.มาหะมะ เมาะมูลา เป็นที่ปรึกษา
  • แผนการดำเนินงาน  พัฒนาศักยภาพเกษตรกร ปลายเดือนตุลาคม 63 นักวิชาการติดตามการดำเนินงานในพื้นที่ และถอดบทเรียน จำนวน 2 ครั้ง

 

10 0

3. พัฒนาศักยภาพเกษตรกรสวนยาง 10 รายร่วมกับ กยท.

วันที่ 29 ตุลาคม 2563

กิจกรรมที่ทำ

การพัฒนาศักยภาพเกษตรกรชาวสวนยางและภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง ดำเนินงาน 3 ส่วนหลัก ได้แก่

  1. การประชุมคณะทำงานเพื่อเตรียมความพร้อม ในวันที่ 26 ตุลาคม 2563 โดยทีมผู้ประสานงานกับทีม กยท. ผู้เข้าร่วม 4 คน ได้หารือในประเด็นหลักๆ ได้แก่ 1) ผู้เข้าร่วมจำนวน 10 คนตามที่ได้ส่งรายชื่อและภาคีหนุนเสริมที่เกี่ยวข้อง นอกจากนี้ให้ทำหนังสือเชิญผู้อำนวยการการยางแห่งประเทศจังหวัดนราธิวาสมาร่วมพูดคุยด้วย 2) รูปแบบการจัดการเรียนรู้โดยเชิญ ผศ.ดร.ปราโมทย์ แก้ววงศรี มาเป็นวิทยากรด้านความรู้เรื่องความสำคัญและรูปแบบวนเกษตร และการเรียนรู้ในแปลงตัวอย่าง 3) ด้านการจัดการ ให้ทีมประสานงานเป็นผู้รับผิดชอบหลัก ได้แก่ การเดินทาง งบประมาณ อาหาร
  2. อบรมให้ความรู้และแลกเปลี่ยนประสบการณ์เรื่อง วนเกษตรยางพารา วันที่ 29 ตุลาคม 2563 มีผู้เข้าร่วมทั้งหมด 24 คน ประกอบด้วย เกษตรกรชาวสวนยาง 10 คน ภาคีหลักและภาคีหนุนเสริมที่เกี่ยวข้อง 9 คน ทีมวิทยากร 3 คน ทีมประสานงาน 2 คน กระบวนการสำคัญมีดังนี้ 2.1 นายอานัติ หวังกุหลำ ผู้ประสานงานโครงการฯ จังหวัดนราธิวาส ชี้แจงความเป็นมาและวัตถุประสงค์ของโครงการ คือ โครงการนี้เป็นความร่วมมือของสถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ม.อ.หาดใหญ่) กับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ที่จะขับเคลื่อนงานเป็นจังหวัดนำร่อง จำนวน 4 จังหวัด ได้แก่ ระนอง ชุมพร นครศรีธรรมราช และนราธิวาส จะขับเคลื่อนงานใน 3 ประเด็นหลัก ได้แก่ 1) ยุทธศาสตร์อาหาร ในส่วนจังหวัดนราธิวาสทำในเรื่องข้าวอินทรีย์ เน้นเรื่องอาหารปลอดภัยเป็นหลัก 2) ตำบลบูรณาการ เน้นในเรื่องของการทำแผนอาหารและโภชนาการ และ 3) ประเด็นของพืชร่วมยาง และได้ชี้แจงวัตถุประสงค์ 2 ข้อ คือ 1) เพื่อมาแลกเปลี่ยนและเติมเต็มข้อมูลจากอาจารย์ที่ได้ศึกษาและทำงานทางด้านพืชร่วมยางมาอย่างยาวนาน และมีบทเรียนมาจากพื้นที่ที่เป็นแหล่งเรียนรู้จากจังหวัดสงขลา และ 2) เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์และนำความรู้จากการศึกษาดูงานไปปรับใช้ในการทำเกษตรผสมผสานในสวนยางพาราในพื้นที่ของตนเองได้
    2.2 นายพนัสพล โกสิยาภรณ์ ผู้อำนวยการการยางแห่งประเทศไทยจังหวัดนราธิวาส กล่าวต้อนรับและได้เล่าให้ฟังถึงโรคระบาดในต้นยางพารา ทำให้ต้นยางใบร่วง นำยางลดลง เป็นจำนวนมาก และยังคงระบาดอยู่อย่างต่อเนื่อง และได้ฝากถึงเกษตรกรให้พยายามเรียนรู้เรื่องพืชร่วมยางซึ่งเป็นทางออกหนึ่งแก่เกษตรกร 2.3 ผู้ช่วยศาสตราจารย์.ดร.ปราโมทย์ แก้ววงศ์ศรี คณะทรัพยากรธรรมชาติ ม.อ.วิทยาเขตหาดใหญ่ ได้ถ่ายทอดความรู้วนเกษตรจากงานวิจัยที่ผ่านมา ความหมาย วัตถุประสงค์และรูปแบบต่างๆ ของวนเกษตรยางพารา โดยเป้าหมายหลักอาจารย์ได้สรุปไว้ว่า เพื่อแก้ปัญหาความยากจนแก่เกษตรกร สร้างสมดุลระบบนิเวศ และสุขภาวะที่ดีต่อเกษตรกร รูปแบบแปลงวนเกษตร ตัวอย่างเช่น สวนวนเกษตรยางพารา แบบที่ 1ปลูกยางพาราสลับแถวเดี่ยวระยะ 3x8 เมตร มีต้นยางพารา 42 ต้นต่อไร่ พืชร่วมไม้ยืนต้นอื่น 42 ต้นต่อไร่ และพืชแซมทนร่ม/ผักพื้นบ้าน/สมุนไพร/สัตว์เลี้ยง นอกจากนี้อาจารย์ได้แนะนำพันธุ์ไม้ยืนต้น ผักพื้นบ้านประเภทต่างๆ ที่สามารถปลูกร่วมกับต้นยางได้ 2.4 นายซูฮัยมี เจะแต นักวิเคราะห์นโยบายและแผนชำนาญการ สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดนราธิวาส ได้แนะนำนโยบายต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับเกษตรกรชาวสวนยางของสำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดนราธิวาส
  3. ศึกษาเรียนรู้แปลงเกษตรผสมผสานสวนยางพารา วันที่ 30 ตุลาคม 2563 โดยผู้เข้าร่วมออกเดินทางจากจังหวัดนราธิวาส และนัดรวมตัวที่ ปั้ม ปตท. มหาวิทยาลัยหาดใหญ่ มี อาจารย์ปราโมทย์ แก้ววงศ์ศรี และพี่นุ้ย สนส. คอยต้อนรับและนำทางเข้าพื้นที่ 3.1 สวนเกษตรผสมผสานในสวนยางพารา พื้นที่แปลงนายจรูญ พรหมจรรย์เวลา 11.00 น. คณะดูงานจากจังหวัดนราธิวาส มาร่วมเรียนรู้และและแลกเปลี่ยน ณ แปลงเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงบ้านท่าหมอไชย ตำบลทุ่งตำเสา อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ของนายจรูญ พรหมจรรย์ ซึ่งทำการเกษตรผสมผสานในสวนยางพารา โดยการปลูกสละพันธุ์สุมาลี จำนวน 160 ต้น บนเนื้อที่ 4 ไร่ และเลี้ยงแพะ เริ่มต้นด้วยการซื้อพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ จำนวน 2 ตัว จนปัจจุบันขยายเป็น 20 ตัว และปลูกสละจนสามารถสร้างรายได้ให้กับครอบครัว การจำหน่ายผลผลิตในปัจจุบันมีพ่อค้าแม่ค้ามารับซื้อผลสละที่แปลง แต่กว่าจะถึงวันนี้ก็ได้พยายามเรียนรู้ ลองผิดลองถูก มาพอสมควร ยกตัวอย่างเมื่อก่อนยังไม่มีใครรู้จัก เวลาลุงไปร่วมร่วมประชุมทุกครั้งก็จะนำผลสละไปฝากผู้เข้าร่วมประชุมให้ได้ลองชิม เมื่อเขาชอบเขาก็จะสั่งซื้อและเป็นลูกค้าเรา ลุงเป็นคนชอบเรียนรู้ได้มีโอกาสเข้าไปเรียนรู้กับหลายๆ หน่วยงานที่เขามีการสนับสนุนเกษตร รวมถึงได้รู้จักกับอาจารย์ปราโมทย์ แก้ววงศ์ศรี และพี่นุ้ย สนส. ทางหน่วยงานสามารถช่วยได้เยอะ หลังจากนั้นได้พาผู้เข้าร่วมเดินชมสวนสละ แนะนำวิธีการผสมเกศร รวมถึงการดูแลสละให้ได้ผลดี ในสวนยังมีผักพื้นบ้านอื่นๆ อีกด้วย จากการสังเกตผู้เข้าร่วมมีความสนใจเป็นอย่างมาก จากนั้นได้รับประทานอาหารร่วมกัน และสุดท้ายนายแวฮามะ บากา ตัวแทนผู้มาดูงานได้กล่าวขอบคุณ 3.2 สวนเกษตรผสมผสานในสวนยางพารา พื้นที่แปลงนายนิวัฒน์ เนตรทองคำ เวลา 13.30 น. เริ่มต้นด้วยนายนิวัฒน์ เนตรทองคำ เจ้าของสวนได้ต้อนรับและเล่าแปลงเกษตรให้ฟังว่า พื้นที่แปลงทั้งหมด 13 ไร่ พื้นที่แปลงแบ่งเป็น 2 ส่วน ส่วนที่ 1 จำนวน 10 ไร่ มีการปลูกยางร่วมกับไม้ผล เช่น ลองกอง มะนาว ส่วนที่ 2 จำนวน 3 ไร่ มีการปลูกกล้วย และผักกูด นอกจากนี้มีเลี้ยงสัตว์ทั้ง หมู เป็ด ปลาชนิดต่างๆ นายนิวัฒน์ได้พาทีมดูงานชมพื้นที่ต่างๆ จุดแรกที่เด่นคือ ผักกูด นายนิวัฒน์เล่าว่าผักกูดสามารถสร้างรายได้ได้ดีมาก มีคนสั่งต้นกล้าผักกูดจนบางครั้งของมีไม่พอ เพราะมีคนสั่งจำนวนมาก จุดที่สองคือ ฝูงเป็ด แกเล่าว่าเป็ดคือเครื่องตัดหญ้าเคลื่อนที่ ตรงไหนรกหญ้าเยอะก็ให้เป็ดช่วยจัดการ จุดต่อมาบ่อ/คูเลี้ยงปลาชนิดต่างๆ

ผลผลิต/ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น

  1. เกษตรกรมีความรู้ ความเข้าใจ และเห็นความสำคัญของการปลูกพืชร่วมยางมากยิ่งขึ้น หลังจากที่ได้รับความรู้จากวิทยากรและเห็นประโยชน์จากแปลงพื้นที่จริง
  2. เกษตรกรมีแนวทาง ความคิดใหม่ๆ ต่อการนำความรู้และประสบการณ์ที่ได้ไปปรับใช้กับพื้นที่แปลงของตัวเอง
  3. หน่วยงานที่เป็นกลไกการสนับสนุน กยท. กษ. เกษตรจังหวัด สภาเกษตร มีการพูดคุย มีทิศทางที่ชัดเจนขึ้นต่อความร่วมมือในการสนับสนุนเกษตรกรชาวสวนยาง
  4. ได้เครือข่ายการทำงานด้านพืชร่วมยางเพิ่มขึ้น

 

20 0

4. ติดตามสนับสนุนการดำเนินงานโดยทีมวิชาการเชื่อมโยงเครือข่าย กับเกษตรต้นแบบ และหรือ สถาบันเกษตรที่สังกัด

วันที่ 9 ธันวาคม 2563

กิจกรรมที่ทำ

อาจารย์วุฒิชัย ลงพื้นที่เยี่ยมและเก็บข้อมูลเกษตรกรชาวสวนยาง จำนวน 2 ราย

ผลผลิต/ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น

ได้รับทราบการปลูกพืชร่วมยางของเกษตรกรชาวสวนยาง 2 แปลง

 

10 0

5. ประชุมคณะทำงานเพื่อติดตามความก้าวหน้าและวางแผนการติดตามสนับสนุนการดำเนินงานเกษตรกรชาวสวนยาง

วันที่ 21 มกราคม 2564

กิจกรรมที่ทำ

ผู้เข้าร่วมประชุม จำนวน 8 คน ประกอบด้วย ทีมผู้ประสาน 2 คน กยท. 1 คน นักวิชาการ มนร. 1 คน เกษตรและสหกรณ์ 1 คน สภาเกษตร 2 คน โรงพยาบาลรือเสาะ 1 คน

  • เริ่มประชุม 10.00 น. โดย นพ.มาหะมะ เมาะมูลา ผู้อำนวยการโรงพยาบาลรือเสาะ เปิดการประชุม และได้แจ้งเรื่องงานสร้างสุขภาคใต้ที่จะจัดในเดือนพฤษภาคม 2564 ณ มหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ โดยเชิญคณะทำงานในประเด็นพืชร่วมยางมาร่วมด้วย
  • อานัติ หวังกุหลำ ผู้ประสานงาน ชี้แจงวัตถุประสงค์ เพื่อให้ทุกท่านรับทราบความก้าวหน้าการดำเนินงาน เพื่อช่วยกันกำหนดแผนหนุนเสริมเกษตรกร เก็บข้อมูล ถอดบทเรียน และบทบาทการทำงาน เพื่อหารือความร่วมมือกับทีมสื่อเพื่อสื่อสารกับภายนอก จากนั้นได้นำเสนอความก้าวหน้าของเกษตรกรในการดำเนินงานปลูกพืชร่วมยาง และคุณธนพล ดุลยกุล ผอ.กยท.สาขาเมืองนราธิวาส ช่วยเติมเต็มข้อมูล จากเกษตรกร 10 ราย พบว่า ปัจจุบันได้ปลูกไม้ยืนต้น ไม้แซม ไม้ผล และผักสวนครัวเพิ่มขึ้น 7 ราย ยังไม่ได้ปลูกเพิ่ม 3 ราย นอกจากนี้ยังมีเกษตรกรที่มีความสนใจเข้าร่วมโครงการเพิ่มอีก 2 ราย พันธุ์ไม้ยืนต้นที่ปลูกเพิ่ม ได้แก่ ตะเคียน ยางนา ตำเสา มะฮอกกานี ไม้แซมยางที่นิยมปลูกคือ กล้วย ไม้ให้ผลที่นิยมปลูก ได้แก่ เงาะ มังคุด ทุเรียน สะตอ สัปปะรด ผักสวนครัว ได้แก่ พริก กระเจี๊ยบ มะเขือ เป็นต้น ซึ่งแต่ละแปลงปลูกไม่เท่ากันแตกต่างไปตามความสนใจและบริบทพื้นที่ ความตั้งใจหรือแผนของเกษตรกรที่จะเริ่มปลูก ได้แก่ ต้นกาแฟ ทุเรียน มังคุด มะม่วง สละพันธุ์สุมาลี และเลี้ยงปลาดุก ปลานิล (รายละเอียดเพิ่มเติมตามเอกสารแนบ)
  • คุณธนพล ได้เล่าสถานการณ์ปัญหาสำคัญของเกษตรชาวสวนยางว่า ตอนนี้ได้เกิดโรคระบาดในสวนยาง ทำให้ต้นยางใบแห้งร่วง ลำต้นไม่สมบูรณ์ ส่งผลให้น้ำยางลดลง ในจังหวัดนราธิวาสโรคได้ระบาดไปประมาณ ร้อยละ 90 ของสวนยางทั้งหมด ประมาณ 7 แสนกว่าไร่ ซึ่งตอนนี้ยังไม่พบยารักษา ปัญหาอีกอย่างที่ผ่านมาที่ส่งผลต่อการปลูกพืชร่วมยางคือ น้ำท่วมในหลายพื้นที่ บางสวนต้นไม้ที่ปลูกเพิ่มในสวนยางตายหมด จึงต้องวางแผนปลูกใหม่ ในส่วนนี้ทาง กยท.เป็นที่ปรึกษาและหนุนเสริมเกษตรกรชาวสวนยางอย่างต่อเนื่อง
  • ด้านการติดตามเก็บข้อมูล ถอดบทเรียน และร่างโมเดลสวนพืชร่วมที่เหมาะสมของจังหวัดนราธิวาส ผศ.ดร.วุฒิชัย ได้พัฒนาเครื่องมือการเก็บข้อมูลมาเสร็จเรียบร้อยแล้ว และจะลงพื้นที่เก็บข้อมูลหลังจากนี้
  • ได้หารือกันเบื้องต้นในการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เพื่อวิเคราะห์รูปแบบพืชร่วมยาง วนเกษตร ฯ จากแปลงต้นแบบของเกษตรกรที่มีการนำร่องนำรูปแบบไปใช้ เพื่อพัฒนารูปแบบ ฯ ให้เหมาะสม สอดคล้องกับบริบทของพื้นที่ และร่างข้อเสนอเชิงนโยบาย
  • ประเด็นความร่วมมือกับทีมสื่อเพื่อสื่อสาร ทุนคนในทีมเห็นด้วยว่าควรพาทีมสื่อลงพื้นที่ไปดูที่แปลงและพูดคุยกับเจ้าของสวน โดยทางคุณธนพล กยท. ช่วยคัดเลือกพื้นที่ว่าจะให้สื่อลงพื้นที่ไหน และจะแจ้งให้กับผู้ประสานงานอีกครั้ง

ผลผลิต/ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น

  • คณะทำงานทุกคนได้รับทราบความก้าวหน้าการดำเนินงาน ตามรายละเอียดเอกสารแนบ
  • ได้แผนการดำเนินงานที่ชัดเจนมากขึ้น ได้แก่ ด้านการสนับสนุนให้เกษตรกรชาวสวนยางปลูกพืชร่วมยางเพิ่มขึ้นเป็นบทบาทหลักของ กยท. ด้านการเก็บข้อมูลสนับสนุนเพื่อตอบตัวชี้วัดโครงการ การออกแบบโมเดลจากแปลงเกษตรของชาวสวนยาง การร่างข้อเสนอ ส่วนนี้อาจารย์วุฒิชัย เป็นผู้รับผิดชอบหลัก  ด้านการจัดเวทีแลกเปลี่ยนหลังจากได้ข้อมูลพื้นที่มาแล้ว เพื่อมาสรุปเป็นโมเดลและข้อเสนอแนะต่อไป  นอกจากนี้ได้แผนงานที่จะให้สื่อลงพื้นที่เพื่อสื่อสารต่อไป

 

8 0

* ผลผลิต หมายถึง ผลที่เกิดขึ้นเชิงปริมาณจากการทำกิจกรรม เช่น จำนวนผู้เข้าร่วมประชุม จำนวนผู้ผ่านการอบรม จำนวนครัวเรือนที่ปลูกผักสวนครัว เป็นต้น
** ผลลัพธ์ หมายถึง การเปลี่ยนแปลงที่นำไปสู่การแก้ปัญหา เช่น หลังอบรมมีผู้ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจำนวนกี่คน มีข้อบังคับหรือมาตรการของชุมชนที่นำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือสภาพแวดล้อม เป็นต้น ทั้งนี้ต้องมีข้อมูลอ้างอิงประกอบการรายงาน เช่น ข้อมูลรายชื่อแกนนำ , แบบสรุปการประเมินความรู้ , รูปภาพกิจกรรมพร้อมคำอธิบายใต้ภาพ เป็นต้น


ส่วนที่ 2 ประเมินความพึงพอใจต่อความสำเร็จและปัญหาอุปสรรคในการดำเนินโครงการในภาพรวม

ผลการดำเนินโครงการ

สรุปผลการดำเนินโครงการ

ผลการดำเนินโครงการ/กิจกรรม:
บรรลุตามวัตถุประสงค์ของโครงการ
บรรลุตามวัตถุประสงค์บางส่วนของโครงการ
ไม่บรรลุตามวัตถุประสงค์ของโครงการ

 

ผลผลิตโครงการ

วัตถุประสงค์สถานการณ์เป้าหมายผลผลิตอธิบาย
1 เพื่อสร้างความร่วมมือกับภาคีที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ ภาคประชาชน ภาคเอกชน ในการขยายผลเกษตรผสมผสานหรือวนเกษตรในพื้นที่
ตัวชี้วัด : 1. เกษตรกรชาวสวนยางรายย่อยเป้าหมาย ทำพืชร่วมยางเพิ่มขึ้น ร้อยละ 90 2. ครัวเรือนเป้าหมายที่ทำพืชร่วมยางมีผลผลิตอาหารปลอดภัยเพื่อบริโภคในครัวเรือนร้อยละ 90 3. เศรษฐกิจครัวเรือนเป้าหมายดีขึ้น (รายได้เพิ่มขึ้น/รายจ่ายลดลง) 4. จำนวนเกษตรกรที่ทำเกษตรแบบอินทรีย์/เกษตรปลอดภัยเพื่อสุขภาพในพื้นที่เป้าหมายเพิ่มขึ้นร้อยละ 90
0.00

 

ผู้เข้าร่วมโครงการ

กลุ่มเป้าหมายจำนวนที่วางไว้(คน)จำนวนที่เข้าร่วม(คน)
จำนวนกลุ่มเป้าหมายทั้งหมด
กลุ่มเป้าหมายจำนวนที่วางไว้(คน)จำนวนที่เข้าร่วม(คน)

บทคัดย่อ*

โครงการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) เพื่อสร้างความร่วมมือกับภาคีที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐ ภาคประชาชน ภาคเอกชน ในการขยายผลเกษตรผสมผสานหรือวนเกษตรในพื้นที่

ผลการดำเนินงานที่สำคัญ ได้แก่ (1) ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายและภาคีที่เกี่ยวข้อง เพื่อจัดทำแผนปฏิบัติการขยายผลโมเดล (2) ประสานความร่วมมือกับเครือข่ายและภาคีที่เกี่ยวข้อง เพื่อจัดทำแผนปฏิบัติการขยายผลโมเดล ครั้งที่ 2 (3) พัฒนาศักยภาพเกษตรกรสวนยาง 10 รายร่วมกับ กยท. (4) ติดตามสนับสนุนการดำเนินงานโดยทีมวิชาการเชื่อมโยงเครือข่าย  กับเกษตรต้นแบบ และหรือ สถาบันเกษตรที่สังกัด (5) ประชุมคณะทำงานเพื่อติดตามความก้าวหน้าและวางแผนการติดตามสนับสนุนการดำเนินงานเกษตรกรชาวสวนยาง (6) เครือข่ายร่วมกับ กยท.  จัดทำพัฒนาข้อเสนอ แนวทางการทำเกษตรกรรมยั่งยืนในสวนยาง และสร้างความร่วมมือขับเคลื่อนและผลักดันทางนโยบาย (7) จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้เพื่อทบทวนวิเคราะห์  รูปแบบ/วิธีการปรับใช้การทำเกษตรกรรมยั่งยืนในสวนยาง ที่เหมาะสมและสรุปร่างข้อเสนอ

ข้อเสนอแนะ ได้แก่ (1) ...

หมายเหตุ *

  • บทคัดย่อ จะนำไปใส่ในส่วนบทคัดย่อของรายงานฉบับสมบูรณ์
  • หากต้องการใช้ค่าเริ่มต้นของบทคัดย่อ ให้ลบข้อความในช่องบทคัดย่อ ทั้งหมด แล้วกดปุ่ม Refresh

ปัญหาอุปสรรคและข้อเสนอแนะ

ปัญหาและอุปสรรคสาเหตุข้อเสนอแนะ

 

 

 


พืชร่วมยาง นราธิวาส จังหวัด นราธิวาส

รหัสโครงการ -

ได้ดำเนินกิจกรรมตามที่เสนอไว้เสร็จสมบูรณ์เรียบร้อยแล้ว

................................
( นายอานัติ หวังกุหลำ )
ผู้รับผิดชอบโครงการ
......./............/.......

vertical_align_topไปบนสุด