การพัฒนาหมู่บ้านเกษตรอินทรีย์สำหรับเกษตรกรผู้ปลูกสมุนไพรแบบมีส่วนร่วมตามแนวพระราชดำริ

ชื่อโครงการ	การพัฒนาหมู่บ้านเกษตรอินทรีย์สำหรับเกษตรกรผู้ปลูกสมุนไพรแบบมีส่วนร่วมตามแนวพระราชดำริ
สถาบันอุดมศึกษาหลัก	มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ
หน่วยงานหลัก	ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทั่วไป คณะวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสกลนคร
หน่วยงานร่วม	1) คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสกลนคร 2) สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดกาฬสินธุ์ 3) องค์การบริหารส่วนตำบลยอดแกง 4) มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ 4) โรงเรียนกาฬสินธ์ุพิทยาสรร
ชื่อชุมชน	ชุมชนตำบลยอดแกง อำเภอนามน จังหวัดกาฬสินธุ์
ชื่อผู้รับผิดชอบ	ผู้ช่วยศาสตราจารย์รุจิกาญจน์ ศิริวาลย์
ที่อยู่ผู้รับผิดชอบ	59/5 หมู่ 1 ถนน วปรอ ต.เชียงเครือ อ.เมือง จ.สกลนคร 47000
ชื่อผู้ร่วมโครงการ/สาขา	1) ดร.นงค์ลักษณ์ เหลาพรม ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทั่วไป คณะวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์ 2) ดร.สุทธิเดช ปรีชารัมย์ ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทั่วไป คณะวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์ 3) ดร.ณภสินธุ์ พัฒนากุล ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทั่วไป คณะวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์ 4) นางลักษณาวดี ทรายขาว ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทั่วไป คณะวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์ 5) นางสาวพัชรินทร์ นันทพันธ์ นักวิทยาศาสตร์ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทั่วไป คณะวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์ 6) นางสาวอาภรณ์ ศรีมาตร นักวิทยาศาสตร์ คณะทรัพยากรธรรมชาติและอุตสาหกรรมเกษตร 7) นายธนะสรรค์ ศิริวาลย์ ผู้จัดการบริษัทประชารัฐรักสามัคคี (วิสาหกิจเพื่อสังคม) สกลนคร
การติดต่อ	062-5415558, 042-725033
ปี พ.ศ.	2563
ระยะเวลาดำเนินโครงการ	1 มกราคม 2563 - 30 เมษายน 2563
งบประมาณ	485,600.00 บาท

จังหวัด	อำเภอ	ตำบล	ลักษณะพื้นที่
กาฬสินธุ์	นามน	ยอดแกง

ข้อมูลพื้นฐาน

บ้านยอดแกง ตำบลยอดแกง อำเภอนาคู จังหวัดกาฬสินธุ์ อยู่ห่างจากอำเภอนามน 9 กิโลเมตร และห่างจากจังหวัดกาฬสินธุ์ 33 กิโลเมตร ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัดกาฬสินธุ์ แบ่งการปกครองเป็น หมู่ 1 และหมู่ 2 มีครัวเรือนจำนวน 277 ครัวเรือน มีประชากรทั้งสิ้น 1,042 คน ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเป็นเกษตรกร ปลูกพืชเศรษฐกิจ เช่น อ้อย และมันสำปะหลัง ซึ่งมีการใช้สารเคมีในการกำจัดวัชพืชและป้องกันศัตรูพืชจำนวนมาก (องค์การบริหารส่วนตำบลยอดแกง, 2562) ก่อให้เกิดมลพิษ ส่งผลให้มีปัญหาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของคนในชุมชน

ข้อมูลศักยภาพ/ทรัพยากร

พื้นที่ ตำบลยอดแกง อำเภอนาคู จังหวัดกาฬสินธุ์ ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่เกษตรกรรม ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกร เหมาะแก่การเกษตรกรรมและหากส่งเสริมให้มุ่งเน้นและส่งเสริมการปลูกสมุนไพร สร้างความตระหนักเพื่อลด ละ เลิก การใช้สารเคมี เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการทำเกษตรแบบเดิมนำไปสู่เกษตรอินทรีย์ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง อีกทั้งเป็นการส่งเสริมและสร้างมาตรฐานวัตถุดิบสมุนไพรในพื้นที่ (ต้นน้ำ) การแปรรรูปวัตถุดิบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ (กลางน้ำ) และสร้างช่องทางในการจัดจำหน่าย (ปลายน้ำ)ต่อไป นำไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดีในด้านต่างๆ ได้แก่ รายได้ดี สุขภาพดี สิ่งแวดล้อมดี คุณธรรมดี อย่างยั่งยืน

ข้อมูลประเด็นปัญหา

ประชาชนโดยส่วนใหญ่ในพื้นที่บ้านยอดแกง ตำบลยอดแกง อำเภอนาคู จังหวัดกาฬสินธุ์มีอาชีพเกษตรกรรม มีการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและวัชพืชควบคู่กันไปด้วย เมื่อลงพื้นที่สอบถามข้อมูลเบื้องต้น พบว่าเกษตรกรส่วนใหญ่ที่ใช้สารเคมี ให้เหตุผลว่า หาซื้อง่าย ไม่ต้องใช้แรงงานมาก ให้ผลเร็ว มองประโยชน์ระยะสั้นมากกว่า โดยให้ความสำคัญน้อยมากเกี่ยวกับความปลอดภัยจากสารเคมีที่จะส่งต่อไปยังผู้บริโภคและตัวเกษตรกรเอง ดังนั้นจึงมีแนวความคิดว่าทำอย่างไรจึงจะสามารถแก้ไขปัญหานี้ได้ โดยมุ่งเน้นการสร้างความตระหนักเพื่อลด ละ เลิก การใช้สารเคมี เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการทำเกษตรแบบเดิมนำไปสู่เกษตรอินทรีย์ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มุ่งเน้นและส่งเสริมการปลูกสมุนไพรซึ่งสอดคล้องกับแผนแม่บทสมุนไพรแห่งชาติ (พ.ศ.2560-2564) ว่าด้วยการพัฒนาสมุนไพรไทย “เพื่อความมั่นคงทางสุขภาพและความยั่งยืนของเศรษฐกิจไทย” โดยคนในชมชุมมีส่วนร่วมในการกำหนดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมดังกล่าวตามหลักเกษตรอินทรีย์และเศรษฐกิจพอเพียงตามแนวพระราชดำริ เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในมิติต่างๆทั้งทางตรงและทางอ้อม ได้แก่ 1) ด้านสุขภาพ : เกษตรอินทรีย์ควรจะต้องส่งเสริมและสร้างความยั่งยืนให้กับสุขภาพอย่างเป็นองค์รวมของดิน พืช สัตว์ มนุษย์ และโลก 2) ด้านนิเวศวิทยา: เกษตรอินทรีย์ควรจะต้องตั้งอยู่บนรากฐานของระบบนิเวศวิทยาและวัฐจักรแห่งธรรมชาติ การผลิตการเกษตรจะต้องสอดคล้องกับวิถีแห่งธรรมชาติ และช่วยทำให้ระบบและวัฐจักรธรรมชาติเพิ่มพูนและยั่งยืนมากขึ้น 3) ด้านความเป็นธรรม: เกษตรอินทรีย์ควรจะตั้งอยู่บนความสัมพันธ์ที่มีความเป็นธรรมระหว่างสิ่งแวดล้อมโดยรวมและสิ่งมีชีวิต 4) ด้านการดูแลเอาใจใส่: การบริหารจัดการเกษตรอินทรีย์ควรจะต้องดำเนินการอย่างระมัดระวังและรับผิดชอบ เพื่อปกป้องสุขภาพและความเป็นอยู่ของผู้คนทั้งในปัจจุบันและอนาคต รวมทั้งพิทักษ์ปกป้องสภาพแวดล้อมโดยรวมด้วย เพื่อให้ชุมชนเกิดความเข้มแข็ง เกิดความพอเพียงในวิถีปฏิบัติอย่างแท้จริง

ข้อมูลความต้องการเชิงพื้นที่

นำไปสู่คุณภาพชีวิตที่ดี 4 ด้าน ได้แก่ 1) รายได้ดี: เกษตรกรเป็นเกษตรกรเชิงประณีต ปลอดสารพิษ และเข้าถึงแหล่งจัดจำหน่าย สร้างรายได้ลดรายจ่ายและอยู่อย่างพอเพียง 2) สุขภาพดี: เกษตรกรตระหนักในการดูแลสุขภาพ ลดความเสี่ยงจากการรับสารเคมี อันก่อให้เกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCD) ซึ่งสอดคล้องกับรายงานสถาณการโรค (สำนักงานสาธารณสุข) พบว่าประชาชนมีอัตราความเสี่ยงต่อโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCD) สูง ซึ่งมีผลโดยตรงจากการทำงานของตับและไต จากการได้รับสารเคมีเข้าสู่ร่างกาย จึงมีความจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมตั้งแต่ต้นน้ำของอาหาร 3) สิ่งแวดล้อมดี: สภาพของดินและน้ำในพื้นที่ เหมาะแก่การอยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิต 4) คุณธรรมดี: เกษตรกรต้นน้ำ คำนึงถึงคุณภาพของผลผลิตและใส่ใจผู้บริโภค อย่างยั่งยืน

รูปแบบ(Model)การพัฒนาเกษตรอินทรีย์แบบการมีส่วนร่วม มีองค์ประกอบ คือ 1. รายได้ดี 2.สุขภาพดี 3.สิ่งแวดล้อมดี 4.คุณธรรมดี มีกระบวนการดังนี้
1. สร้างความตระหนักรู้ถึงพิษภัยของสารเคมีทางการเกษตรที่มีต่อร่างกาย ด้วยการตรวจหาค่าคลอรีนเอสเตอเรส และทางด้านสิ่งแวดล้อมโดยการตรวจสารตกค้างในดินและน้ำในพื้นที่
2. ให้ความรู้เรื่องเกษตรอินทรีย์ แบบ ห่วงโซ่อุปทาน
3. สร้างกลุ่มเพื่อสร้างความเข้มแข็ง
4. โรงเรือนแบบใช้น้ำน้อย

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ได้สร้างปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงให้ครอบคลุมหลายๆ เรื่อง ได้แก่ การจัดการดิน การจัดการน้ำ การเกษตรแปรรูป พลังงานทางเลือก สิ่งแวดล้อมชุมชน การปลูกป่า ปลูกต้นไม้ ปลูกพืชผักสวนครัว เป็นต้น ทรงชี้แนวทางการดำเนินชีวิตให้แก่ปวงชนชาวไทยตลอดพระชนชีพ มุ่งให้พสกนิกรได้ดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างยั่งยืน มั่นคง และปลอดภัย ภายใต้ความเปลี่ยนแปลงต่างๆ ที่เกิดขึ้นตามกระแสโลกาภิวัฒน์ เป็นแนวทางการดำรงชีวิตและการปฏิบัติตนของประชาชนทุกระดับ โดยยึดแนวทางการพัฒนาที่มีคนหรือประชาชนเป็นศูนย์กลาง ซึ่งสิ่งเหล่านี้เองจะเป็นตัวการที่นำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน ความพอเพียงในระดับประเทศ เป็นเศรษฐกิจพอเพียงแบบก้าวหน้า
เกษตรอินทรีย์ คือการทำการเกษตรด้วยหลักธรรมชาติ บนพื้นที่การเกษตรที่ไม่มีสารพิษตกค้างและหลีกเลี่ยงจากการปนเปื้อนของสารเคมีทางดิน ทางน้ำ และทางอากาศเพื่อส่งเสริมความอุดสมสมบูรณ์ของดินความหลากหลายทางชีวภาพในระบบนิเวศน์และฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมให้กลับคืนสู่สมดุลธรรมชาติโดยไม่ใช้สารเคมี เป็นอีกแนวทางหนึ่งที่ก่อให้เกิดความพอเพียงระดับชุมชนและสอดคล้องกับความพอเพียงตามหลักแห่งศาสตร์พระราชา ซึ่งสามารถสร้างความเข้มแข็งต่อชุมชนและประเทศต่อไปได้
การบูรณาการเกษตรอินทรีย์กับวิถีชีวิตตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยการนำนักศึกษาหลากหลายสาขาลงพื้นที่แล้วใช้รูปแบบการพัฒนาหมู่บ้านแบบมีส่วนร่วมของชุมชน หาวิธีแก้ไขปัญหาเรื่องรายได้ เรื่องสุขภาพ เพื่อก่อให้ชุมชนเกิดความเข้มแข็ง มีการพัฒนาที่ยั่งยืน และก้าวไปสู่ประเทศไทย 4.0 (Thailand 4.0) อีกทั้งสามารถรวมกลุ่มกันเพื่อร่วมมือกันสร้างประโยชน์ให้แก่กลุ่มและส่วนรวมบนพื้นฐานของการไม่เบียดเบียนกัน การแบ่งปันช่วยเหลือซึ่งกันและกันตามกำลังและความสามารถของตนซึ่งจะสามารถทำให้ ชุมชนโดยรวม เกิดความพอเพียงในวิถีปฏิบัติอย่างแท้จริง โดยใช้รูปแบบ(Model)การพัฒนาเกษตรอินทรีย์แบบการมีส่วนร่วม มีองค์ประกอบ คือ 1. รายได้ดี 2.สุขภาพดี 3.สิ่งแวดล้อมดี 4.คุณธรรมดี มีกระบวนการดังนี้
1. สร้างความตระหนักรู้ถึงพิษภัยของสารเคมีทางการเกษตรที่มีต่อร่างกาย ด้วยการตรวจหาค่าคลอรีนเอสเตอเรส และทางด้านสิ่งแวดล้อมโดยการตรวจสารตกค้างในดินและน้ำในพื้นที่
2. ให้ความรู้เรื่องเกษตรอินทรีย์ แบบ ห่วงโซ่อุปทาน
3. สร้างกลุ่มเพื่อสร้างความเข้มแข็ง

	คุณค่าที่เกิดขึ้น	ผลที่เกิดขึ้น
1	เกิดความรู้ หรือ นวัตกรรมชุมชน
2	เกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เอื้อต่อสุขภาพ
3	การสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพ (กายภาพ สังคม และเศรษฐกิจ)
4	การพัฒนานโยบายสาธารณะที่เอื้อต่อสุขภาวะ
5	เกิดกระบวนการชุมชน
6	มิติสุขภาวะปัญญา / สุขภาวะทางจิตวิญญาณ

นำเข้าสู่ระบบโดย

rujikarn เมื่อวันที่ 31 ตุลาคม 2562 09:59 น.

project version release 2022-02-13. ช่วยเหลือ