โครงการชุมชนนวัตกรรม

ชื่อนวัตกรรม	การดูแลผู้สูงอายุ ผู้ป่วยติดเตียง และผู้พิการ หมู่ที่ 10 ทับทิมสยาม 05 ต.คลองไก่เถื่อน อ.คลองหาด จ.สระแก้ว
สถาบันอุดมศึกษาหลัก	มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์
หน่วยงานหลัก	สำนักส่งเสริมการเรียนรู้และบริการวิชาการ
หน่วยงานร่วม	คณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรม
ชื่อชุมชน	หมู่ที่ 10 ทับทิมสยาม 05 ต.คลองไก่เถื่อน อ.คลองหาด จ.สระแก้ว
ชื่อผู้รับผิดชอบ	อาจารย์ศัลย์ชัย ใจสมุทร
ที่อยู่ผู้รับผิดชอบ	เลขที่ 1 หมู่ 20 ถนนพหลโยธิน ต.คลองหนึ่ง อ.คลองหลวง จ.ปทุมธานี 13180
ชื่อผู้ร่วมโครงการ/สาขา	-
การติดต่อ
ปี พ.ศ.	2562
ระยะเวลาดำเนินโครงการ	1 พฤศจิกายน 2561 - 30 กันยายน 2562
งบประมาณ	0.00 บาท

จังหวัด	อำเภอ	ตำบล	ลักษณะพื้นที่
สระแก้ว	คลองหาด	คลองไก่เถื่อน

ข้อมูลพื้นฐาน

หมู่บ้านทับทิมสยาม 05 ตั้งอยู่หมู่ที่ 10 ตำบลคลองไก่เถื่อน อำเภอคลองหาด จังหวัดสระแก้ว บริเวณ
ทิศตะวันออกของเขาตาง๊อก ห่างจากอำเภอคลองหาดไปทางทิศใต้ประมาณ 15 กิโลเมตร อยู่ในเขต ป่าสงวน
แห่งชาติป่าเขาฉกรรจ์ ป่าโนนสาวเอ้ ป่าปลายคลองห้วยไคร้ และป่าพระสทึง ทิศเหนือจรดบ้าน เขาช่องแคบ ทิศ
ใต้และทิศตะวันตกจรดเขาตาง๊อก ทิศตะวันออกจรดประเทศกัมพูชา โดยมีแนวคลองนํ้าใสเป็นพรมแดน มีพื้นที่
ประมาณ 9,960 ไร่ เดิมพื้นที่บริเวณนี้เป็นป่าสมบูรณ์ หมู่บ้านทับทิมสยาม 05 คือหมู่บ้านตัวอย่างในการนำผล
การทดลองค้นคว้าสาธิตในด้านการเกษตร และส่งเสริม อาชีพ ขยายผลไปยังหมู่บ้านอื่น ๆ ในบริเวณใกล้เคียง
ต่อไปการดำเนินงานโครงการได้จัดตั้ง
ผู้ที่มาอาศัยในชุมชนทับทิมสยาม 05 เป็นผู้ที่ผ่านการคัดเลือกจากการคัดกรองผู้ด้อยโอกาส หรือไร้ที่ดิน
ที่ทำกิน ภายใต้คุณสมบัติหลักคือ 1) อายุอยู่ในช่วงระหว่าง 35-45 ปี (นับในช่วงปี พ.ศ. 2536) 2) ไม่เคยมีคดี 3)
เป็นคนในพื้นที่ การคัดเลือกต้องส่งรายชื่อให้ผู้ใหญ่บ้านรับรอง แล้วจึงส่งให้นายอำเภอตรวจสอบรับรอง แต่ละ
ครอบครัวได้รับมอบพื้นที่อยู่อาศัยพร้อมบ้านพัก จำนวน 1 หลังใน เนื้อที่ 1 ไร่ และพื้นที่ท ากิน 10 ไร่ นอกจากนี้
ยังมีพื้นที่เกษตรส่วนกลางและพื้นที่แหล่งน้ าปัจจุบันราษฎร ในหมู่บ้านมีรายได้เลี้ยงชีพจากการประกอบอาชีพ
ด้านการปลูกไม้ผล พืชไร่ชนิดต่าง ๆ ผู้ที่มาอาศัยในชุมชนแห่งนี้ มาจาก 38 จังหวัดทั่วประเทศไทย ส่วนใหญ่มา
จากภาคอีสาน โดยมีเงื่อนไขในการอยู่อาศัยคือ คนที่เข้ามาอาศัยอยู่มีสิทธิ์อยู่และใช้ที่ดินในการทำกิน แต่ไม่ออก
เอกสารสิทธิ์ให้ แต่สามารถทำกินได้ชั่วลูกชั่วหลาน ตราบที่ไม่ทำผิดกฎกติกา คือ การไม่ยุ่งกับอบายมุข การเล่น
การพนัน การไม่ปลูกพืชท ำลายดิน
ในปัจจุบันหมู่บ้านทับทิมสยาม 05 มีชุมชน 155 ครัวเรือน สมาชิก 873 คน ชาย 440 คน หญิง 433
คน และมาจาก 38 จังหวัด ส่วนใหญ่มาจากภาคอีสาน มีการจัดตั้งคณะกรรมการหมู่บ้านจำนวน 43 ท่าน แบ่ง
ออกเป็น 3 ฝ่ายงาน ประกอบด้วย ฝ่ายงานด้านวัฒนธรรม ฝ่ายสวัสดิการ และด้านสาธารณูปโภค ในส่วนของ
ที่ดินไม่มีโฉนดที่ดิน ทุกคนมีทะเบียนบ้าน ไม่มีการขยายชุมชน และภายหลังปี พ.ศ. 2541 ได้สิทธิ์ในการได้ที่อยู่
อาศัยในหมู่บ้านทับทิมสยาม 05 เพิ่ม 12 สิทธิ์ แต่ไม่มีสิทธิ์ในการปลูกบ้านให้

ข้อมูลศักยภาพ/ทรัพยากร

-หมู่บ้านทับทิมสยาม 05 โดยส่วนใหญ่ปลูกกล้วยไข่สำหรับการส่งออกจำหน่ายไปยัง
ประเทศจีน นอกจากนี้ยังปลูกพืชผักสวนครัว-ผลไม้เช่น แตงกวา มะเขือ พริก ล าไย กล้วยไข่ อ้อย ข้าวโพด
มันสำปะหลัง หน่อไม้ฝรั่ง และเป็นที่มีชื่อเสียงของชุมชนคือการปลูกพืชสมุนไพร มุ่งเน้นการปลูกสมุนไพรที่ใช้
เวลาการเก็บผลผลิตน้อย เช่น จากไพล (2 ปี) เป็นเสริมการปลูก ขมิ้น ฟ้าทะลายโจร รางจืด ซึ่งใช้ระยะเวลา
การเก็บเกี่ยวไม่กี่เดือน ทำการตากแห้ง และส่งผลผลิตไปยังโรงพยาบาลวังนํ้าเย็น และโรงพยาบาลอภัยภูเบศร
-การประกอบอาชีพโดยส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกร ความสัมพันธ์ในครอบครัวโดยภาพรวมเป็น
ครอบครัวอบอุ่น สมาชิกครอบครัวอยู่พร้อมหน้าพร้อมตาหลังจากกลับจากการทำงาน และมีบ้างบาง
ครอบครัวที่ส่งบุตรเรียนจบระดับปริญญาตรีและทำงานต่างจังหวัดและกรุงเทพมหานคร ครอบครัวมีการ
ติดต่อระหว่างกันตลอดและส่งเงินส่วนหนึ่งกลับมาให้พ่อแม
-ปราชญ์ชุมชนที่สำคัญคือผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน อาจารย์พยูง วิภาจันทร์ท่านรอบรู้ ผ่านประสบการณ์ ลอง
ผิด ลองถูก ช่วยพัฒนาหมู่บ้านทับทิมสยามอย่างมากมาย อาจารย์เป็นที่รักของชาวบ้าน ของเด็กๆในชุมชน
เมื่อเสร็จกิจจากงานหมู่บ้าน ท่านจะปฏิบัติธรรม และปฏิบัติงานกิจกรรมต่างๆของวัดทับทิมสยาม 05 ที่ได้รับ
มอบหมาย

ข้อมูลประเด็นปัญหา

ข้อมูลความต้องการเชิงพื้นที่

-พัฒนาและปรับปรุงสถานที่สำหรับการดูแลผู้สูงอายุ ผู้ป่วยลักษณะติดเตียง และผู้พิการทางการ
เคลื่อนไหว สำหรับเป็นต้นแบบของที่อยู่อาศัยและการดูแลผู้ป่วยอย่างยั่งยืน
-เสริมสร้างความรู้ความเข้าใจกับชุมชน สำหรับการยกระดับคุณภาพชีวิตผู้ป่วย ผู้
พิการติดเตียง ที่เป็นบุคคลในครอบครัวเพื่อลดปัญหาการละทิ้งผู้สูงอายุ ผู้ป่วย ผู้พิการ ให้สามารถทำกิจวัตร
ประจำวันได้อย่างสะดวก

Action Learning คือ การรวมกลุ่มของคนที่มีระดับของทักษะและประสบการณ์ที่แตกต่างกัน เพื่อวิเคราะห์ปัญหาและพัฒนาแผนการดำเนินงาน โดยการเรียนรู้จากการลงมือปฏิบัติ และองค์ความรู้การดูแลผู้สูงอายุ ผู้ป่วยติดเตียง และผู้พิการ

นวัตกรรมชุมชน , นวัตกรรมเกษตร , นวัตกรรมแก้จน , นวัตกรรมสังคม

ตามที่ภาครัฐได้เชื่อมโยงเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติเข้ากับแผนยุทธศาสตร์ชาติ 20
ปี ของประเทศไทย และยุทธศาสตร์เกษตรและสหกรณ์ 20 ปี ระหว่างปี 2560 ถึง ปี 2579 โดยน้อมนำเอาหลัก
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่เน้นการพัฒนาแบบยั่งยืน โดยคำนึงถึงสิ่งแวดล้อมที่อยู่ และใช้หลักการทรงงาน
ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชบรมนาถบพิตร มาเป็นแนวทางในการดำเนินนโยบาย เพื่อ
พัฒนาคุณภาพชีวิต และยกระดับรายได้ของประชาชน แก้ไขปัญหาเชิงโครงสร้างการผลิตภาคเกษตร เสริมสร้าง
ความมั่นคงทางอาหาร พัฒนาโภชนาการและความปลอดภัยด้านอาหารเพื่อนำไปสู่ความมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน
ของประชาชนและประเทศชาติ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ มหิศรภูมิ
พลราชวรางกูร กิติสิริสมบูรณอดุลยเดช สยามินทราธิเบศรราชวโรดม บรมนาถบพิตร พระ วชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว
รัชกาลที่ 10 ทรงมีพระปณิธานแน่วแน่ที่จะสานต่อโครงการในพระราชดำริของพระราชบิดา เพื่อช่วยเหลือ
ประชาชนให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ เป็นมหาวิทยาลัยที่พระราชาประสงค์ให้เป็น
มหาวิทยาลัยเพื่อการพัฒนาท้องถิ่น ตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยราชภัฎ พ.ศ. 2547 มาตรา 7 ที่ระบุให้
มหาวิทยาลัยเป็นสถาบันอุดมศึกษา เพื่อการพัฒนาท้องถิ่นเสริมพลังปัญญาของแผ่นดิน ซึ่งสอดคล้องกับแผน
ยุทธศาสตร์เพื่อยกคุณภาพมาตรฐานมหาวิทยาลัยราชภัฎสู่คุณภาพเป็นเลิศ โดยมุ่งเน้นการพัฒนาคุณภาพบัณฑิต
สู่นักปฏิบัติอย่างมืออาชีพ การยกคุณภาพมาตรฐานชีวิตของชุมชน ท้องถิ่น และพื้นที่ให้มีความเข้มแข็งและ
ยั่งยืน พร้อมทั้งสอดคล้องกับยุทธศาสตร์มหาวิทยาลัยราชภัฏ วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ในประเด็น
ยุทธศาสตร์ที่ 3 การพัฒนางานพันธกิจสัมพันธ์ และถ่ายทอด เผยแพร่โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
โดยมีกลยุทธ์ในการสร้างเครือข่ายชุมชนนักปฏิบัติจากภายในและภายนอกเพื่อร่วมกันศึกษาแก้ไขปัญหาของ
ชุมชนท้องถิ่นและเสริมพลังให้ชุมชนท้องถิ่นสามารถดำรงอยู่ได้อย่างยั่งยืน ให้ความสำคัญในการพัฒนาชุมชน
และท้องถิ่น
ผลสำรวจชุมชนและครัวเรือนเป้าหมายในหมู่ที่ 10 ตำบลคลองไก่เถื่อน อำเภอคลองหาด จังหวัด
สระแก้ว พบว่าชุมชนมีความเข้มแข็งในด้านอาชีพซึ่งส่วนใหญ่มีอาชีพเกษตรกรรม และมีการจัดตั้งกลุ่ม
รัฐวิสาหกิจชุมชนปลูกพืชสมุนไพรส่งขายให้โรงพยาบาลวังนํ้าเย็น และโรงพยาบาลอภัยภูเบศร์ ชุมชนได้รับการ
สนับสนุนจากจังหวัดให้เป็นหนึ่งในชุมชนท่องเที่ยว โอทอปนวัตวิถี มีแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์ การค้าชายแดน
(จุดผ่อนปรนเป็นตลาดสินค้าเกษตร) เกษตรอินทรีย์ (หน่อไม้ฝรั่ง) ในพื้นที่มีคุณภาพดินที่เหมาะแก่การ
เพาะปลูกพืชแทบทุกชนิด ชุมชนส่วนใหญ่เข้มแข็ง (เศรษฐกิจ, สังคม, กองทุน) มีความมั่นคงตามแนวชายแดน
และอีกมุมหนึ่ง ชุมชนมีกลุ่มวัยชรา ผู้พิการ หรือผู้ป่วยติดเตียง ซึ่งกลุ่มคนกลุ่มนี้มีคุณภาพชีวิตที่ควรได้รับการ
พัฒนาหรือยกระดับ ซึ่งส่วนใหญ่ครอบครัวมีฐานะยากจน คณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรมจึงเล็งเห็นความสำคัญ
และเสนอการยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยติดเตียงและผู้พิการ และชุมชน ครัวเรือนเป้าหมายมีความเห็นพ้อง
ร่วมกันที่จะต้องจัดให้มีการพัฒนาคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ของผู้พิการ หรือผู้ป่วยติดเตียง ด้วยการปรับสภาพ
พื้นที่ให้สามารถอำนวยความสะดวกในการใช้ชีวิตประจำวันเพิ่มมากขึ้น
ดังนั้นคณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมถ์ จึงได้
จัดทำโครงการสร้างเครือข่ายชุมชนนักปฏิบัติเพื่อร่วมกันศึกษาแก้ไขปัญหาของชุมชนท้องถิ่น เสริมพลังให้ชุมชน
ท้องถิ่นสามารถดำรงอยู่ได้อย่างยั่งยืน โดยมีเป้าหมายเพื่อให้คนในชุมชนสามารถบริหารจัดการชีวิตตนเองได้
อย่างสมดุลและมีความเหมาะสม สามารถดำรงชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ร่วมกับการส่งเสริม
ภูมิปัญญาท้องถิ่น เพิ่มคุณค่าและมูลค่า เสริมเศรษฐกิจฐานรากในชุมชนให้มีความเข้มแข็ง มั่นคง นำไปสู่การ
พึ่งพาตนเองและช่วยเหลือเกื้อกูลกันในชุมชนได้อย่างยั่งยืน ส่งผลให้ชุมชนหมู่บ้านมีคุณภาพชีวิตและรายได้ที่
เพิ่มขึ้น